Aambeien of hemorroïden – Onschuldig maar vervelend

7 juli 2023

Aambeien of hemorroïden

Onschuldig, maar vervelend en pijnlijk

Aambeien, ook wel bekend als hemorroïden, zijn een veelvoorkomend medisch probleem dat de levenskwaliteit van mensen aanzienlijk kan beïnvloeden. Hoewel ze vaak als ongemakkelijk en pijnlijk worden ervaren, kunnen ze meestal effectief worden behandeld en beheerd met een combinatie van natuurlijke en medicamenteuze behandelingen. In dit artikel zullen we dieper ingaan op wat aambeien zijn, de mogelijke oorzaken, symptomen en de diverse behandelingsmogelijkheden.

Wat zijn aambeien?

Aambeien zijn bobbeltjes ten gevolge van opgezwollen en ontstoken aderen aan de binnenkant van het onderste deel van de darm (rectum) en vlak voor de anus. Deze aderen bevinden zich in het anale kanaal en kunnen zowel inwendig als uitwendig voorkomen. Inwendige aambeien bevinden zich binnenin de anus en zijn meestal pijnloos, maar kunnen wel bloedingen veroorzaken. Uitwendige aambeien stulpen uit tot net buiten de anus en kunnen pijnlijk zijn, vooral bij het zitten, staan of tijdens het passeren van ontlasting.
Aambeien komen meer voor bij mensen boven de 50 jaar. Zowel mannen als vrouwen kunnen aambeien krijgen.

Wat zijn de oorzaken van aambeien?

Aambeien ontstaan vooral als er te veel druk komt op de aders net boven de anus. Ze geraken dan geïrriteerd, zwellen op, rekken uit en stulpen soms uit naar buiten. Er zijn verschillende factoren die bijdragen tot het ontstaan van aambeien:

Druk op de bloedvaten
Langdurige en overmatige druk op de bloedvaten in het anale gebied, zoals tijdens langdurig zitten op het toilet, kan leiden tot aambeien.
Persen
Als je bij een harde stoelgang (constipatie) te veel gaat persen of als je probeert te drukken zonder aandrang te hebben, komt er te veel druk op de aders boven de anus. Stoelgang kan hard worden als je te weinig vezels eet, weinig drinkt, weinig beweegt of bepaalde medicijnen gebruikt.
Ophouden van de ontlasting
Als je je stoelgang te dikwijls of te lang ophoudt, hoopt die zich op in de endeldarm. De druk op de aders boven de anus neemt daardoor toe. Het is dus goed om naar toilet te gaan zodra je aandrang voelt en het niet uit te stellen.
Zwangerschap en bevalling
Het toenemende gewicht van de baarmoeder kan druk uitoefenen op de aderen in het bekkengebied, waardoor aambeien kunnen ontstaan. Tijdens de zwangerschap en de bevalling, neemt de druk op de bloedvaten toe. Vrouwen hebben hierdoor een verhoogd risico op aambeien.
Zwaar tillen
Herhaaldelijk tillen van zware voorwerpen kan druk op de aderen uitoefenen.
Slechte voedingsgewoonten
Een vezelarm dieet kan leiden tot constipatie, wat op zijn beurt aambeien kan veroorzaken.
Zittend leven
Langdurig zitten, vooral op harde oppervlakken, kan de bloedstroom in het anale gebied belemmeren en aambeien bevorderen.
Chronisch hoesten
Tijdens het hoesten komt er veel druk op de bloedvaten te staan en neemt ook de druk op de aders boven de anus toe.
Lang staan
Als je lang staat zonder te bewegen, neemt de druk in de bloedvaten toe en kan ook de druk op de aders boven de anus toenemen.

Hoe herken je aambeien?

De symptomen van aambeien kunnen variëren naargelang de ernst en de locatie:

Jeuk en irritatie
Je hebt een jeukend en/of branderig gevoel in het anale gebied, rond je bilspleet.
Pijn en ongemak
Vooral als de aambeien naar buiten zakken, kunnen ze een drukkend en pijnlijk gevoel geven tijdens het zitten, het staan en/of de ontlasting. Hierbij kun je het gevoel krijgen dat er iets uit je anus komt waardoor je moeite hebt om je stoelgang weg te vegen na een toiletbeurt.
Bloeding
Aambeien zijn erg kwetsbaar en kunnen makkelijk gaan bloeden als je naar het toilet gaat. Je ziet dan na de stoelgang helderrode bloedsporen op het toiletpapier of in de toiletpot. Aambeien kunnen ook spontaan beginnen bloeden.
Zwelling
Er ontstaat een zichtbare en/of voelbare zwelling of knobbel rond de anus.

Wanneer ga je best naar de huisarts bij aambeien?

In de meeste gevallen zijn aambeien onschuldig en gaan ze vanzelf na een tijdje weer weg. In sommige ernstigere gevallen echter vraag je toch beter het advies van je huisarts. Als je bij je anus een kleine of grote bobbel merkt die veel pijn doet en/of als je bloed of slijm ziet bij je stoelgang en je bent niet zeker of het door je aambeien komt, raden we je aan om je huisarts te raadplegen. Bloedverlies uit de anus kan immers ook veroorzaakt worden door een ontsteking, een poliep of een tumor in je darm. Je huisarts kan vaststellen of de ongemakken te wijten zijn aan aambeien of verder onderzoek nodig is om andere aandoeningen uit te sluiten.

Hoe worden aambeien gediagnosticeerd?

Tijdens een bezoek aan je huisarts zal hij vragen naar je klachten en je anus onderzoeken. Met een gehandschoende vinger zal hij je anus aan de binnenkant onderzoeken (rectale toucher). Soms gebruikt de huisarts voor zijn onderzoek een kijkbuisje waarmee hij de binnenkant van de anus kan bekijken (proctoscopie). Of hij kan je voor dit soort onderzoek doorverwijzen naar een darmspecialist.

Wat kun je zelf doen bij aambeien?

Bij aambeien is het vooral belangrijk dat je stoelgang zachter wordt zodat je minder moet persen. Dit heb je voor een groot deel zelf in de hand. Enkele tips om verstopping (constipatie) te vermijden:

Vezelrijk dieet
Het eten van vezelrijk voedsel, zoals groenten, fruit en volle granen, kan de stoelgang vergemakkelijken, de darmwerking bevorderen en constipatie verminderen. Een gezonde en gevarieerde voeding bevat in principe alle voedingsstoffen die je dagelijks nodig hebt. Vind je dit moeilijk? Raadpleeg dan je huisarts of een diëtist.
Hydratatie
Drink dagelijks minstens 1,5 tot 2 liter water. Voldoende water drinken helpt immers om de ontlasting zacht te houden en verstopping te voorkomen. Wist je trouwens dat vezels vocht nodig hebben om te zwellen en hun stoelgangbevorderend effect te hebben?
Voldoende bewegen
Regelmatig bewegen stimuleert de darmbeweging (peristaltiek) waardoor je constipatie kunt helpen voorkomen. Wie veel zit vergroot de kans op verstopping, wie te lang staat verhoogt de druk op de anus.

Een gezond toiletgedrag
Ga op tijd naar toilet en hou je stoelgang niet op als je aandrang hebt. Door je stoelgang op te houden, gaat die indikken zodat de kans op verstopping toeneemt. Druk bij aandrang voorzichtig mee, druk niet als er geen aandrang is. Ook de zithouding op het toilet is belangrijk voor een goede stoelgang. Gebruik een voetenbankje om je knieën op te trekken en zit ietwat voorovergebogen om je kringspier gemakkelijker te ontspannen.
Toilethygiëne
Gebruik in plaats van ruw toiletpapier zacht wc-papier of eventueel vochtige doekjes om het anale gebied schoon te maken na de stoelgang. Als je last hebt van pijnlijke aambeien, maak je anus dan schoon met een zacht doekje met lauwwarm water en dep hem vervolgens goed droog. Gebruik in geen geval zeep, gealcoholiseerd of geparfumeerd toiletpapier of doekjes om irritaties en jeuk niet erger te maken.
Zitbaden
Warme zitbaden kunnen de bloedtoevoer naar het anale gebied verbeteren en de jeuk en de pijn verminderen.

Medicamenteuze behandeling van aambeien

Voor aambeien bestaan verschillende medicijnen die je al dan niet met voorschrift kunt krijgen:

Lidocaïne
Zalven, crèmes en zetpillen op basis van lidocaïne werken plaatselijk verdovend en dus pijnstillend.
Zink
Zalven, crèmes en zetpillen op basis van zink verminderen de pijn en jeuk en kunnen er mogelijk voor zorgen dat de aambeien iets verschrompelen.
Flebotrope middelen
Dit zijn geneesmiddelen die de tonus van de aderen en de weerstand van de kleine bloedvaten helpen verbeteren en kunnen ingezet worden bij een pijnlijke aambeienaanval.
Laxeermiddelen
Als een vezelrijk dieet en gezonde leefregels niet helpen om je stoelgang zachter te maken, kan je huisarts je vezelpreparaten (vb. psylliumvezels, lijnzaad) voorschrijven. Helpt dit nog niet, dan kunnen laxeermiddelen voorgeschreven worden (vb. macrogol, magnesiumoxide). Deze helpen de stoelgang dunner te maken zodat je minder hoeft te drukken.

Er bestaan veel middelen tegen aambeien die je zonder voorschrift kunt kopen. Wees echter voorzichtig met het gebruik van deze middelen. Overleg bij langdurig gebruik ervan altijd met je arts of apotheker.

Andere behandelingen

Wanneer bovenstaande behandelingen niet voldoende helpen, kan de huisarts je doorverwijzen naar een maag-darm-specialist. Er bestaan verschillende behandelingen om aambeien te verwijderen zoals het inspuiten van een chemische stof (sclerotherapie) om de aambei te laten verschrompelen of het afbinden van de aambeien met een rubberen elastiekje (rubberbandligatie). De meeste ingrepen vinden plaats in een dagkliniek. Dit wil zeggen dat als er geen complicaties optreden je op de dag van de ingreep weer naar huis mag. Het is mogelijk dat je voor de ingreep een darmspoeling (klysma) moet ondergaan om de endeldarm en anus vooraf schoon te maken.