Wat is acne?
Acne vulgaris is een veel voorkomende
huidaandoening gekenmerkt door een
vette huid en
puistjes. Acne komt voor bij zowat 85 % van de tieners en blijft in enkele gevallen aanhouden of begint pas tijdens de volwassen leeftijd.
De vlekken en puistjes verschijnen voornamelijk op het gezicht, de rug, de borst, de nek en de schouders. Bij sommige trekken ze na enkele weken terug weg, bij andere blijven ze langer aanhouden. In dit artikel lees je wat de oorzaak is van acne vulgaris en wat je er kunt aan doen.
Hoe ontstaat acne?
Acnepuistjes en -vlekken zijn het resultaat van een
ontstekingsreactie die plaatsvindt onder het oppervlak van de huid.
In de huid bevinden zich honderden
poriën waarin telkens een haartje en een talgproducerend kliertje zitten. Een overproductie van de olieachtige
talg in combinatie met een verdikking van de bovenste huidlaag omwille van
dode huidcellen (
hyperkeratose) zorgt voor een propje die de
poriën gaat verstoppen. In de volksmond wordt dit propje
mee-eter genoemd. Een acne gerelateerde
bacterie (
cutibacterium acnes) zorgt op termijn dat deze propjes gaan ontsteken wat resulteert in puistjes. Dit komt vooral voor tijdens de tienerjaren, bij de opkomst van de hormonen die zorgen voor een overmatige productie van talg.
De verschillende stadia van acne
Acne vulgaris uit zich op verschillende manieren, van een vaak voorkomende acnegevoelige huid, vooral gekenmerkt door een vette huid, zwarte mee-eters en enkele milde acnepuistjes tot de complexe symptomen van ernstige acne met puisten en cystes die voor problemen kunnen zorgen. De oorzaak van al deze symptomen is steeds dezelfde.
- Witte mee-eter: een gesloten prop (comedo) met een mengsel van talg, bacteriën en hyperkeratose die het haarzakje blokkeert.
- Zwarte mee-eter: een prop (comedo) die openbarst bij blootstelling aan de lucht naarmate het haarzakje voller en de huid dikker wordt.
- Puist: ontstaat door een scheurtje in de wand van het haarzakje waardoor witte bloedcellen zich er kunnen in opstapelen
- Pustel: ontstaat wanneer de witte bloedcellen het oppervlak van de huid bereiken.
- Cyste: ontstaat wanneer het ontstoken haarzakje uitgroeit tot een grote knobbel in de huid. In de knobbel stapelt zich een grote hoeveelheid geelwitte, viscose substantie (etter of pus) en groeit uit tot wat men een cyste noemt. Cystische acne is een zeer pijnlijke vorm van acne die littekens kan veroorzaken.
Oorzaken van acne vulgaris
Acne wordt sterk beïnvloed door
hormonen, vandaar dat de eerste symptomen uitbreken tijdens de
tienerjaren. Meisjes geven vaak aan dat hun puistjes opkomen of verergeren samen met de stemmingswisselingen voor of tijdens de
menstruatie. Ook tienerjongens reageren op de
hormonale doorbraak met een
overproductie van talg in de huidporiën. Zelfs volwassenen kunnen nog jaren last hebben van acne waarbij de hormonen een rol spelen.
- Acne wordt vaak in verband gebracht met stress. Stress kan immers een hormonale disbalans veroorzaken, wat dan op zijn beurt acne kan veroorzaken. Vooral psychische stress (gebeurtenissen, pesten, zich onzeker voelen, angst …) en emoties kunnen acne verergeren. Een symptomendagboek is een eenvoudige en doeltreffende manier om bij te houden hoe je huid zich gedraagt bij gebeurtenissen en emoties. Als je de oorzaak van de stress kunt vaststellen, kun je bewuster leren omgaan met de gebeurtenissen en je emoties.
- Invloed van voeding op acne: Er zijn tot op de dag van vandaag geen overtuigende bewijzen dat voeding een invloed kan hebben op acne. Hoewel er vermoedens bestaan dat sommige voedingsmiddelen acne negatief kunnen beïnvloeden, staan deze nog ter discussie. Volgende voedingsmiddelen bevinden zich onder de ‘verdachten’:
- Melkproducten: De dagelijkse consumptie van melkproducten kan bij sommige mensen acne uitlokken of verergeren. De aanwezige hormonen en bioactieve stoffen zijn mogelijke oorzaken. Producten op basis van melkwei zoals proteïneshakes worden ook verdacht acne te verergeren.
Producten met een hoge glycemische index
Dit zijn voedingsmiddelen die koolhydraten bevatten die de bloedsuikerspiegel snel doen stijgen na hun consumptie. Hieronder vallen suiker en geraffineerde koolhydraten zoals wit meel en witte rijst. Deze voedingsmiddelen worden ervan verdacht bij te dragen aan het in standhouden van acne. Een voedingspatroon met koolhydraten die traag verteren zouden bestaande acne kunnen verminderen. - Vette voeding: Hoewel het tegenovergestelde vaak beweerd wordt, bestaat er geen enkel bewijs dat er een verband bestaat tussen het eten van vette voedingsmiddelen zoals frieten, mayonaise, worst en acne.
- Chocolade : Ook voor het eten van chocolade bestaat er geen enkel bewijs dat het acne zou kunnen uitlokken of verergeren.
- Alcohol en roken: Het is algemeen bekend dat alcohol en roken een negatief effect hebben op de gezondheid. Sommige onderzoeken wijzen uit dat alcoholmisbruik acne kan verergeren. Dit kan samenhangen met andere gezondheidsklachten zoals leverproblemen, neurologische schade, hematologische aandoeningen en voedingstekorten. Daarnaast zijn er momenteel ook controversiële gegevens beschikbaar over een mogelijk verband tussen roken en acne. Dit zou te maken hebben met een verhoogde huidceldood (hyperkeratinisatie) en verandering in de talgproductie. Hoe dan ook, roken verhoogt in elk geval het risico tot andere huidziekten die gelijken op acne (acne inversa), waarbij een ontstekingsreactie leidt tot pijnlijke nodules en gezwollen knobbeltjes met pus op de plaatsen waar zich zweetklieren bevinden zoals onder de oksels en aan de geslachtsdelen.
- Voedselallergieën: Er bestaat geen bewijs dat acne te wijten is aan een of andere allergie of overgevoeligheid voor bepaalde voedingstoffen.
Wat kun je zelf doen tegen acne?
Acne kan voor psychologische problemen zorgen zoals angst, onzekerheid, isolatie … Leven met acne hoeft niet per se een nachtmerrie te zijn. Er bestaan heel wat nuttige tips om acne draaglijker te maken.
Gebruik
niet-comedogene make-up en reinig grondig je make-upborstels en sponsjes.
Hoewel
zon over het algemeen een positief effect heeft op de gezondheid, geldt dit niet voor acne. Bescherm je huid tegen de zon want
uv-stralen bevorderen de ontsteking en de talgproductie en kunnen bijgevolg acne doen verergeren. Beschermingsproducten met een factor van minstens 30 tegen de zon kunnen hyperpigmentatie na een ontsteking helpen voorkomen.
Volg je huidverzorgingsprogramma op basis van
dermocosmetica, voorgeschreven door je huisarts of huidspecialist, op de voet op. Acne is een multifactoriële aandoening en vergt dagelijkse discipline en geduld om resultaat te boeken.
Zorg voor voldoende
hydratatie. Drink dagelijks minstens 2 liter water. Water is een perfect middel om de afvalstoffen weg te voeren en je huid soepel te houden.
Laat je niet verleiden tot het toepassen van
miraculeuze gezichtsmaskers. Vaak kunnen ze je huid nog meer beschadigen.
Een remedie die zelfs door een aantal wetenschappers gesteund wordt is
Tea Tree olie. Je kunt deze rechtstreeks aanbrengen op de puistjes. Deze etherische olie heeft een ontstekingwerend effect en werkt als een natuurlijke vochtinbrenger.
Let op dat je de puistjes
niet stelselmatig gaat
uitduwen. Op korte termijn zie je er dan wel beter uit maar weet dat je hiermee bacteriën verder verspreidt naar de omliggende poriën en de etterige afscheiding dieper in je huid duwt. Op lange termijn wordt de acne steeds erger en verhoogt de kans op littekenvorming.
Welke behandeldingen bestaan er tegen acne vulgaris?
In functie van je leeftijd, de getroffen plaatsen, de ernst van de acnesymptomen en je persoonlijke voorkeuren bestaan er heel wat soorten behandelingen zoals dagelijkse huidverzorgingsprogramma’s, retinoïden, antibiotica, chemische peelings, lasertherapie en retinoïden. Als bovenstaande tips niet helpen tegen je acneklachten, raadpleeg je best je huisarts of een huidspecialist. Deze kan je een behandeling voorschrijven die je strikt zult moeten opvolgen. We sommen enkele mogelijkheden op.
- Antibiotica
Deze medicijnen hebben een bewezen effect op acne. Ze hebben niet alleen een antibacterieel effect, ze verminderen ook de ontsteking die veroorzaakt wordt door de bacteriën. Bij de behandeling van acne kunnen antibiotica zowel oraal ingenomen als topisch (plaatselijk) aangewend worden. Vaak worden ze voorgeschreven in combinatie met andere behandelingen zoals benzoylperoxide en retinoïde. - Benzoylperoxide (BPO)
Benzoylperoxide is een doeltreffend antimicrobieel en ontstekingremmend middel dat zich richt tegen de oorzaken van acne door de hoeveelheid cutibacterium acnes bacteriën te verminderen en de poriën schoon te houden. BPO wordt toegepast in diverse topische preparaten (voor een plaatselijke behandeling) en kan een optie zijn voor lichte tot matige acne (witte en zwarte mee-eters). - Retinoïden
Deze chemische stof is ontwikkeld uit vitamine A om de belangrijkste oorzaken van acne aan te pakken: het verbeteren van de collageenfunctie in de huid, het weerhouden van dode huidcellen om de poriën te verstoppen, het bevorderen van de productie van nieuwe huidcellen en de verwijdering van oude huidcellen. Hun effectiviteit, veiligheid en verdraagbaarheid zijn uitvoerig bewezen tegen zowel ontstoken als niet ontstoken acne. Ze worden toegepast onder de vorm van gels, crèmes of tabletten. Een topische behandeling kan een tijdelijke huidirritatie veroorzaken. - Chemische peeling
Oppervlakkige chemische peelings worden meestal gebruikt bij acne vulgaris, een diepere chemische peeling wordt eerder toegepast bij littekens veroorzaakt door acne. Een reeks behandelingen zorgt voor de verwijdering van dode huidcellen voordat ze de poriën kunnen verstoppen. - Lasertherapie
Hierbij worden laserstralen gericht op de bacterie die acne veroorzaakt, de verhoogde talgproductie, de ontsteking en in sommige gevallen de littekens. Lasertherapie kan ingezet worden als alternatief voor de traditionele topische en orale medicatie maar is niet bij iedereen succesvol.
Vitaminen en mineralen voor een acnegevoelige huid
Van een aantal vitaminen is bewezen dat ze een positieve invloed hebben op de huid. Daarom zijn sommige doeltreffende oplossingen gebaseerd op vitaminen. Maar je kunt ook je voedingspatroon verbeteren door meer vitaminerijke voeding te eten.
- Vitamine B3
Deze ontstekingremmende vitamine draagt bij tot een betere werking van de epidermale barrière, een huidlaag die beschadigd kan geraken door acne. Retinoïden kan deze barrière echter verstoren. Daarom kan een dagelijkse huidverzorging met een product met vitamine B3 bijdragen tot het herstel. Doe dit echter niet op eigen houtje maar in samenspraak met je arts.
- Vitamine C en E
Beide vitaminen zijn krachtige antioxidanten die de huid beschermen tegen veroudering onder invloed van het licht en tegen hyperpigmentatie.
Sommige dermocosmetische producten voor een acnegevoelige huid zijn verrijkt met vitamine C en E. Je kunt deze vitaminen ook innemen als supplement of simpelweg via een gezonde en uitgebalanceerde voeding.
- Zink
Minder gekend is dat het mineraal zink eveneens een essentiële voedingsstof is tegen oxidatieve stress. Verschillende studies hebben aangetoond dat zink een gunstig effect heeft op milde vormen van acne. Zink is immers ontstekingsremmend en antibacterieel.
Acne vulgaris is een vervelende aandoening die je best bespreekt met je huisarts.
