Berberine – Breedspectrum fytonutriënt
Berberine, een breedspectrum fytonutriënt
Berberine is een interessante werkzame stof die haar naam te danken heeft aan de medicinale plantenfamilie waaruit ze gewonnen wordt: de berberidaceae, waaronder de zuurbes (Berberis vulgaris) en de Chinese gouddraad (Coptis chinensis).
In Aziatische landen zoals China wordt berberine al meer dan een halve eeuw op grote schaal gebruikt omwille van zijn heilzame en bovendien veilige werking bij maagdarminfecties, diarree, microbiële en parasitaire besmettingen. Berberine is echter zo veelzijdig dat het in deze landen ook gebruikt wordt bij bijvoorbeeld dyspepsie, lever- en galblaasproblemen, koorts, wonden, diabetes type I en II, ontstekingen, astma, hypertensie, hartfalen en kanker. Berberine is in Azië gemakkelijk verkrijgbaar en over het algemeen veel goedkoper dan reguliere medicijnen.
Toenemende wetenschappelijke belangstelling
De laatste decennia is de wetenschappelijke belangstelling voor berberine sterk toegenomen en zijn de breedspectrum geneeskrachtige eigenschappen en werkingsmechanismen uitgebreid onderzocht en in kaart gebracht. Zo is er ontdekt dat berberine naast bovenvermelde indicaties nog tal van andere gunstige effecten heeft en ingezet kan worden voor de preventie en/of de (aanvullende) behandeling van zeer diverse aandoeningen, waarvan we hieronder de belangrijkste overlopen.
Geneeskrachtige eigenschappen van berberine
Hoewel de lijst van potentiële medicinale eigenschappen intussen al vrij lang is, houden we ons voorlopig aan de meest recente werenschappelijke ontdekkingen over berberine.
Bronnen van berberine en biobeschikbaarheid
Om optimaal gebruik te kunnen maken van berberine wordt de werkzame stof gewonnen uit verschillende planten. Berberine(hydro)chloride is een felgeel, bitter alkaloïd dat voorkomt in de wortel, de wortelstok en de bast van medicinale planten zoals onder andere de zuurbes (Berberis vulgaris) en als geel poeder verwerkt wordt in voedingssupplementen.
Omdat de biobeschikbaarheid van de werkzame stof niet zo hoog is, kan berberine beter in combinatie genomen worden met mariadistel (silymarine), oligomere proanthocyanidines (OPC), caprylzuur, quercetine of ginseng.
Ook al zijn de plasmaspiegels van berberine zeer laag, studies hebben aangetoond dat berberine snel wordt opgenomen door lever, nieren, longen, hersenen, hart, pancreas en vetweefsel, waar de berberinespiegels vele malen hoger zijn dat in het plasma.
Wat is de juiste dosering?
Momenteel bestaat er nog geen aanbevolen dosering voor berberine. Op basis van huidige wetenschappelijke studies lijkt een dosering tussen 500 en 1500 mg per dag aangewezen, in functie van de indicatie waarvoor het wordt genomen. Consulteer voor de juiste dosering je arts of gezondheidstherapeut.
Nevenwerkingen en veiligheid
Berberine is een interessante werkzame stof die haar naam te danken heeft aan de medicinale plantenfamilie waaruit ze gewonnen wordt: de berberidaceae, waaronder de zuurbes (Berberis vulgaris) en de Chinese gouddraad (Coptis chinensis).
In Aziatische landen zoals China wordt berberine al meer dan een halve eeuw op grote schaal gebruikt omwille van zijn heilzame en bovendien veilige werking bij maagdarminfecties, diarree, microbiële en parasitaire besmettingen. Berberine is echter zo veelzijdig dat het in deze landen ook gebruikt wordt bij bijvoorbeeld dyspepsie, lever- en galblaasproblemen, koorts, wonden, diabetes type I en II, ontstekingen, astma, hypertensie, hartfalen en kanker. Berberine is in Azië gemakkelijk verkrijgbaar en over het algemeen veel goedkoper dan reguliere medicijnen.
Toenemende wetenschappelijke belangstelling
De laatste decennia is de wetenschappelijke belangstelling voor berberine sterk toegenomen en zijn de breedspectrum geneeskrachtige eigenschappen en werkingsmechanismen uitgebreid onderzocht en in kaart gebracht. Zo is er ontdekt dat berberine naast bovenvermelde indicaties nog tal van andere gunstige effecten heeft en ingezet kan worden voor de preventie en/of de (aanvullende) behandeling van zeer diverse aandoeningen, waarvan we hieronder de belangrijkste overlopen.
Geneeskrachtige eigenschappen van berberine
Hoewel de lijst van potentiële medicinale eigenschappen intussen al vrij lang is, houden we ons voorlopig aan de meest recente werenschappelijke ontdekkingen over berberine.
- Berberine in de bestrijding tegen diabetes
Onderzoek heeft aangetoond dat berberine een vergelijkbare bloedsuikerspiegelverlagende werking heeft met metformine, het medicijn dat gebruikt wordt als basisbehandeling bij diabetes type II. In dat verband zou berberine de bloedglucose op verschillende manier kunnen doen zakken. Berberine zou onder andere invloed hebben op het AMPK-enzym dat betrokken is bij het glucosemetabolisme. Door dit enzym te activeren, verhoogt berberine de insulinegevoeligheid en bevordert het de efficiëntie waarmee de glucose door het lichaam wordt gebruikt.
Daarnaast zou berberine ook de aanmaak van glucose door de lever (neoglucogenese) reguleren, een ander mechanisme om de bloedglucose te doen zakken. - Berberine en de lipidenspiegel
Door het AMPK-enzym in de lever te activeren, worden meer vetten afgebroken en minder vetten aangemaakt. Berberine stimuleert de afbraak van cholesterol in galzuren, verhoogt de vorming en de uitscheiding van gal en stimuleert de omzetting van vrije cholesterol in gal. Daarnaast verhoogt berberine het aantal LDL-cholesterolreceptoren waardoor meer LDL-cholesterol uit het bloed getrokken wordt.
Hierdoor verbetert de lipidenstatus in het bloed. Dat betekent dat berberine in staat is om het triglyceriden- en cholesterolniveau te verminderen waardoor het een goed alternatief is voor statines.
- Berberine en overgewicht/obesitas
Vetweefsel met een hoog percentage kleine vetcellen is insulinegevoeliger en veroorzaakt minder hormonale dysfuncties door de productie van pro-inflammatoire cytokines, adipokines en leptine dan dezelfde hoeveelheid vetweefsel met veel grotere vetcellen. Berberine remt de vetweefselgroei door de proliferatie van kleine vetcellen te ondersteunen. Bovendien stimuleert berberine de vorming van bruin vetweefsel en verhoogt de warmteproductie door voedselvertering (thermogenese) in bruin (en wit) vetweefsel.
- Berberine en het metabool syndroom
Het steeds vaker voorkomend metabool syndroom kenmerkt zich door een combinatie van klachten die verband houden met de stofwisseling zoals een verhoogde bloeddruk, een verhoogd cholesterolgehalte, een hoge bloedsuikerspiegel, overgewicht (vooral rond de buik) en chronische (laaggradige) ontstekingen. Onderzoeken tonen aan dat een deel van de proefpersonen goed reageren op de inname van een berberinesupplement: de tailleomvang en het BMI verminderen, zowel de bloeddruk, de triglyceriden-, de leptine, de cholesterol, als de glucosespiegel dalen, de insulinegevoeligheid neemt toe en de insulineafscheiding neemt af.
- Berberine en niet-alcoholische leververvetting
Niet alcoholische leververvetting (NAFLD), beter gekend onder de Engelse afkorting NASH (non-alcoholic steatohepatitis), is een ontstekingsaandoening die ontstaat door een abnormale opslag van vetten in de levercellen. Deze sterk opkomende aandoening zou geïnduceerd zijn door de overconsumptie van toegevoegde fructose in allerlei frisdrank en industrievoeding en wordt weldra een groot probleem voor de volksgezondheid. Omdat berberine een bloedsuiker- en lipidenverlagend effect heeft in het bloed, wordt het gezien als een veelbelovende optie voor de preventie van complicaties bij NASH. - Berberine en allerlei soorten infecties
In Azië en de Ayurveda wordt berberine al jaren lang gebruikt als preventie en behandeling van een aantal infectieziekten zoals bacteriële infecties (stafylokokken, streptokokken en salmonella), antibioticaresistente biofilmvorming, virale infecties (influenza H1N1, herpes simplex 1 en 2, cytomegalovirus (CMG), humaan immunodeficiëntievirus (HIV), hepatitis C, humaan papillomavirus (HPV), repsiratory syncytial virus (RSV), zikavirus, …), gisten en schimmels (Candida, Aspergillus niger, flavus en fumigatus, Sporotrichum schenkii, Saccharomyces cerevisiae, Trichophyton mentagrophytes) en parasieten (amoeben, protozoa, wormen).
- Berberine en ontstekingen
Ongecontroleerde ontsteking speelt een prominente rol bij de meeste chronische ziekten. Alweer komen de AMPK-enzymen in het spel die een ontstekingremmende functie hebben. Studies tonen aan dat onder andere berberine een veelbelovend alternatief is voor corticosteroïden zoals prednison en dus aanzienlijk kan bijdragen tot de behandeling van diverse (laaggradige) ontstekingsreacties ter hoogte van de darm, de lever, de longen, het hart, de huid, enz. Bovendien is berberine minder schadelijk voor de waterhuishouding in het lichaam.
- Maagdarmaandoeningen
De Aziaten weten het al langer, berberine heeft een gunstig effect op allerlei maag- en darmaandoeningen zoals inflammatoire darmaandoeningen (IBD, ziekte van Crohn en colitis ulcerosa), het prikkelbare darmsyndroom (PDS), een lekkende darm door defecte ‘tight junctions’ (darmepitheelcellen die niet meer aan elkaar lijmen), voedselallergieën, darmdysbiose, ontstekingen door een te veel aan NSAID’s en toxines, reflux in de slokdarm (refluxoesofagitis), voedselvergiftiging en darminfecties.
Bronnen van berberine en biobeschikbaarheid
Om optimaal gebruik te kunnen maken van berberine wordt de werkzame stof gewonnen uit verschillende planten. Berberine(hydro)chloride is een felgeel, bitter alkaloïd dat voorkomt in de wortel, de wortelstok en de bast van medicinale planten zoals onder andere de zuurbes (Berberis vulgaris) en als geel poeder verwerkt wordt in voedingssupplementen.
Omdat de biobeschikbaarheid van de werkzame stof niet zo hoog is, kan berberine beter in combinatie genomen worden met mariadistel (silymarine), oligomere proanthocyanidines (OPC), caprylzuur, quercetine of ginseng.
Ook al zijn de plasmaspiegels van berberine zeer laag, studies hebben aangetoond dat berberine snel wordt opgenomen door lever, nieren, longen, hersenen, hart, pancreas en vetweefsel, waar de berberinespiegels vele malen hoger zijn dat in het plasma.
Wat is de juiste dosering?
Momenteel bestaat er nog geen aanbevolen dosering voor berberine. Op basis van huidige wetenschappelijke studies lijkt een dosering tussen 500 en 1500 mg per dag aangewezen, in functie van de indicatie waarvoor het wordt genomen. Consulteer voor de juiste dosering je arts of gezondheidstherapeut.
Nevenwerkingen en veiligheid
- Zoals voor de meeste fytonutriënten zijn er onvoldoende gegevens om de veiligheid te garanderen bij zwangerschap en borstvoeding
- Wees voorzichtig met berberine bij een lage bloeddruk
- Volg je al een behandeling met reguliere medicijnen, raadpleeg je arts omdat interacties altijd mogelijk zijn. Gezien het breedspectrum gedrag van berberine, kunnen de interactiemogelijkheden ook groter zijn.
- Verder heeft berberine een lage toxiciteit in de aanbevolen dosering (200 à 2000 mg/dag) en mag langdurig gebruikt worden.
- Bij hogere doses kunnen sommige mensen last hebben van maagdarmklachten zoals constipatie, diarree, een opgeblazen gevoel en/of winderigheid maar deze klachten verdwijnen doorgaans binnen de 4 weken. Soms is het nodig om de dosis te verlagen of te beperken tot 500 mg/dag.
- Om de maagdarmklachten te beperken of te vermijden, neem je je berberinecapsule bij voorkeur na een maaltijd.
