Constitutioneel eczeem – Triggers & behandelingen
Atopische dermatitis – Constitutioneel eczeem – Deel 2
In het eerste deel van dit artikel leerden we dat eczeem eigenlijk atopische dermatitis is, een veelvoorkomende aangeboren huidaandoening met veel jeuk, roodheid en huidontsteking. In dit tweede gedeelte gaan we dieper in op het onderwerp en zien we dat de ziekte opstoten kent die getriggerd kunnen worden door al dan niet allergische prikkels. Verder zien we ook hoe we deze opstoten zoveel mogelijk kunnen helpen vermijden en hoe we deze vervelende huidaandoening kunnen behandelen.Atopische dermatitis en allergische prikkels
Allergene stoffen uit de omgeving kunnen atopische dermatitis uitlokken, verergeren en/of in stand houden. We maken een onderscheid tussen:
- Inhalatieallergenen
- die we binnenshuis inademen zoals de uitwerpselen van de huisstofmijt, honden- en kattenroos, schimmel op natte muren en koude vloeren, deeltjes van planten en snijbloemen, dierlijke en plantaardige producten in kussens (veren en kapok), dekbedden (dons), dekens, tapijten en vloerbedekking (wol) en meubilair (hout).
- die we buitenshuis inademen zoals pollen, grassen, bomen en onkruidsoorten
- Voedselallergenen
Stoffen die we via de voeding innemen zoals koemelk (vooral bij kinderen), kippeneieren (vooral het eiwit), gluten, pindanoten, vis en schaaldieren. In mindere mate peulvruchten, noten, zaden, fruit, groenten en granen.
Andere prikkels die atopische dermatitis kunnen triggeren
Omdat de huid van een atopische persoon een zogenaamde verlaagde huidprikkeldrempel heeft, wordt verondersteld dat eczeem ook kan ontstaan, verergeren en in stand gehouden kan worden door een samenspel van verschillende inwendige (endogene) en externe (exogene) factoren waardoor de huid gemakkelijker en sneller geïrriteerd geraakt en gaat jeuken:
- Irriterende stoffen
- Door de droge huid frequent te wassen met ontvettende middelen zoals zeep wordt ze nog droger en neemt de jeuk nog toe. Water in combinatie met zeep is een grote ‘vijand’ voor mensen met atopische dermatitis
- Schurende en niet-ademende stoffen zoals wol en nylon, maar ook aansluitende kleding hebben een irriterend effect op de huid en worden moeilijk verdragen door mensen met atopische eczeem.
- Klimaat en vervuiling
Studies tonen aan dat in ontwikkelde landen, steden met een sterke luchtvervuiling en landen met een koud klimaat, vochtige warmte of veel weersveranderingen er een verhoogd risico is op atopische dermatitis. Bij sommige mensen lokt de zon de symptomen uit, bij andere zorgt ze voor verbetering. Daarnaast kunnen inspanningen ook eczeem triggeren. Zweet dat opdroogt in de huid kan immers sterk prikkelend werken. Ook sigarettenrook kan eczeem uitlokken.
- Psychogene factoren en de algemene weerstand
Emotionele stress in combinatie met levensgebeurtenissen, slaaptekort, vermoeidheid en ziektes met koorts kunnen de atopische dermatitis uitlokken en/of verergeren.
- Jeuken en krabben
Omdat de huid bij atopische dermatitis bijzonder droog is en jeukt, ga je onvermijdelijk krabben, zelfs in je slaap. Door het krabben wordt de beschermende huidbarrière beschadigd en krijgt de stafylokokkus Aureus de vrije hand om zich te gaan vermenigvuldigen waardoor de huid geïnfecteerd geraakt. Deze infectie veroorzaakt op zijn beurt ontstekingen en jeuk zodat de toestand nog verergert. Een vicieuze cirkel die bekend staat als atopische huidcyclus.
- Nikkel
Nikkel is een metaal dat voorkomt in uurwerken, juwelen, brillen, maar ook in breinaalden en kan ook atopische dermatitis uitlokken en verergeren.
Doordat de verminderde huidbarrière ontstaan er gemakkelijker infecties:
- Bacteriële infecties
Hierdoor nemen de roodheid en de zwelling toe en kunnen pusvorming en korstjes ontstaan. De roodheid en zwelling kan daarbij toenemen. In sommige gevallen kan er zelfs belroos of wondroos (erysipelas) ontstaan. Dit is een acute bacteriële infectie van de huid en het onderhuids vet- en bindweefsel. Bij atopische dermatitis spelen de Stafylokokken bacteriën een belangrijke rol. Blijkt dat in 90% van de gevallen deze bacterie uit de huid van atopische patiënten gekweekt kan worden.
- Virale infecties
De meest beruchte betreft een infectie met het herpes simplex virus. We spreken in dat geval van eczema herpeticum. Deze is herkenbaar aan de snel uitbreidende heldere, pusvormige blaasjes, die vaak in groepjes bij elkaar liggen, overgaand in korstjes en schaafwondjes. Een eerste infectie met het herpes simplex virus gaat vaak gepaard met koorts, een algemeen onwelbevinden en gezwollen lymfeklieren.
- Minder ernstige complicaties
Puistjes (folliculitis), schimmelinfecties, wratten en waterwratten (mollusca).
- Erytrodermie
Deze extreme ontstekingsreactie gaat gepaard met een massale verwijding van de bloedvaatjes in de huid waardoor de huid helemaal rood, gespannen, warm, gezwollen en schilferig wordt en hevig jeukt. De getroffen persoon voelt zich meestal erg ziek. Het gaat om een ernstige complicatie omdat je door de bloedvatverwijding veel vocht, eiwitten en mineralen kunt verliezen met risico tot uitdrogen en acuut nierfalen. Erytrodermie indiceert ziekenhuisopname en -behandeling.
De aanleg om allergisch te reageren (atopie) kan jammer genoeg niet behandeld worden. De behandeling is gericht op het verlichten van de symptomen en de jeuk zodat je leven en/of dat van je kind een stuk draaglijker wordt. De keuze van de behandeling hangt af van de ernst, de plaats, het stadium, de aanwezigheid van complicaties en de leeftijd van de patiënt.
De behandeling van atopische dermatitis bestaat altijd uit 3 onderdelen:
- Anti-eczeembehandeling
- Uitwendige behandeling met zinkzalf die een indrogend effect heeft en daarom goed helpt bij eczeem dat opengekrabd is, licht bloedt of erg nattend is. Zodra de huid hersteld is, stop je best met het smeren van zinkzalf omdat het de huid nog meer kan uitdrogen. Na herstel schakel je beter over op een vette zalf om de huid te verzorgen.
- Uitwendige behandeling met corticosteroïdenzalven, teerzalven, desinfecterende, antibacteriële en/of antischimmelzalven of ontstekingsremmende zalven zonder corticosteroïden.
- Inwendige behandeling met antihistaminica tegen de jeuk. Deze hebben als nare bijwerking dat ze moeheid, slaperigheid en concentratiestoornissen kunnen veroorzaken. Daarom neem je ze best ’s avonds.
- Inwendige behandeling met al dan niet corticosteroïde ontstekingsremmers en/of afweerremmende medicijnen.
- Bij complicaties kunnen een antibioticum, een antiviraal middel en/of ziekenhuisopname nodig zijn afhankelijk van de ernst en de oorzaak.
- Inwendige behandeling met Janus Kinase remmers (JAK-remmers), een nieuwe generatie geneesmiddelen die enzymen van het immuunsysteem kunnen afremmen waardoor de huidsymptomen verbeteren.
- Sinds kort kunnen bij volwassenen met hardnekkige vormen van atopische dermatitis ook biologicals toegediend worden. Dit zijn eiwitten gericht op het afremmen van een specifiek deel van het ontstekingsproces. Biologicals worden onder de huid geïnjecteerd (subcutane injectie).
- Mensen met ernstige atopische dermatitis die onvoldoende reageren op uitwendige en inwendige behandeling kunnen in aanmerking komen voor lichttherapie.
- Volg zo strikt mogelijk de hierboven beschreven preventie-instructies.
- Houd het vet- en vochtgehalte van je huid op peil met een goede basiszalf die voorkomt dat je huid uitdroogt. Gebruik deze zalf zo vaak mogelijk en vooral na het douchen, baden, zwemmen en vóór het slapengaan. Gebruik zo veel mogelijk hypoallergene, parfumvrije huidverzorgingsproducten.
- Gebruik beproefde vochtinbrengers zoals een extract van zoethout om de huid te kalmeren en de roodheid te verminderen, ceramiden om de barrièrefunctie van de huid te versterken, omega-3- en omega-6-vetzuren zoals teunisbloemolie, druivenpitolie en glycinesojaolie om de huid te kalmeren en te voeden en de barrièrefunctie te herstellen, en hydraterende middelen om je huid te kalmeren tijdens opstoten.
- Beperken van de allergene en/of niet allergene prikkels
Aangezien atopische dermatitis een ongeneeslijke constitutionele aandoening is, doe je er best alles aan om een opstoot zo veel mogelijk te vermijden. Enkele tips die het verschil kunnen maken:- Vermijd veelvuldig wassen met heet water, was je liever met lauw water en beperk je douchemomenten.
- Vermijd ruwe sponzen en massageborstels en dep je huid droog in plaats van te wrijven.
- Vermijd warmte en overmatig zweten en ga kortstondig douchen na elke sportbeurt
- Vermijd overmatige blootstelling aan agressieve chemicaliën voor het wassen van je handen.
- Houd de kamertemperatuur en de luchtvochtigheid zo laag mogelijk
- Ga op vakantie in een koel of gematigd klimaat
- Vermijd overmatige blootstelling aan de zon, draag beschermende kleding en gebruik een geschikte beschermingsfactor.
- Draag zachte, ademende kleding en probeer ruwe en synthetische stoffen op je huid te vermijden.
- Draag zo nodig katoenen handschoenen ’s nachts om te vermijden dat je je in je slaap krabt.
- Gebruik make-up voor een gevoelige en droge huid.
- Probeer stress te vermijden door regelmatig relaxatie- en meditatieoefeningen te doen.
- Houd een dagboek bij waarin je noteert welke voedingsmiddelen een opstoot uitlokken en probeer die dan zo veel mogelijk te vermijden.
- Stop met roken
- Vermijd contact met huisdieren
- Als je graag zwemt, neem achteraf kortstondig een douche en hydrateer je huid met een bodylotion.
- Verlucht je slaapkamer en leg je beddengoed overdag open.
- Gebruik geen tapijten
- Bij jeuk niet krabben, maar kloppen of een verkoelende zalf insmeren. Gebruik geen vochtige washandjes.
Besluit
Atopische dermatitis is meestal een erfelijke aandoening die je niet kunt genezen. Er bestaan verschillende behandelingsvormen die ingezet kunnen worden naargelang de ernst van de symptomen. Bij ernstige eczeem zal de arts een medicamenteuze behandeling voorschrijven. Probeer echter de opstoten voor te zijn door preventief een aantal strikte regels in acht te nemen. Een goede huidverzorging kan de huidbarrière versterken en de vervelende symptomen zoals jeuk en irritatie helpen verlichten.
