Curcuma - Verrassend veelzijdige curcuminoïden
Curcuma, het bioactief gele pigment met bewezen gezondheidseffecten
Curcuma Longa, ook wel geelwortel genoemd, behoort tot de gemberfamilie en wordt sinds mensenheugenis medisch toegepast in de Chinese en Ayurvedische geneeskunde. De plant wordt zo’n meter hoog en gedijt het best in vochtige, warme streken. De knollen en de wortelstok worden van de laterale wortels gescheiden, in kokend water ondergedompeld en vervolgens in de zon te drogen gelegd waardoor het zijn gele kleur krijgt. De gemalen gele wortelstok werd vooral in India gebruikt als specerij onder de naam curcuma of koenjit. De plant dank zijn gele pigment aan de curcumine, ook wel gekend als de kleurstof E100. Als bioactief nutriënt is curcuma de laatste decennia uitvoerig onderzocht. De bewezen gezondheidseffecten van de geelwortel worden vooral toegeschreven aan zijn sterke antioxidante en ontstekingsremmende eigenschappen. Curcumine heeft een uitgebreid toepassingsgebied en kan zowel preventief als therapeutisch ingezet worden.
Opneembaarheid van curcumine
Het percentage werkzame stof in curcumapoeder is vrij laag. Om te genieten van de geneeskrachtige effecten van curcuma, neem je best de curcuminoïden in een voedingssupplement, waar ze bij voorkeur tot 95 % geconcentreerd in verwerkt zitten. Na orale inname van een gewoon concentraat is de biobeschikbaarheid zeer beperkt want 40 tot 85 % van de curcumine gaat verloren via het maagdarmkanaal. Om die reden gaat er veel onderzoek naar methoden om de opneembaarheid van de curcuminoïden te verbeteren. Zo kan een combinatie met zwarte peper bijvoorbeeld de opneembaarheid van curcuma tot wel 20 % verhogen. Ook hydrofiele dragers lijken een uitzonderlijk goede methode te zijn om de werkzame stoffen beter op te nemen.
De inhoudstoffen en hun werkzaamheid
De werkzaamheid van de curcuma Longa is vooral te danken aan de aanwezigheid van drie curcuminoïden: diferuloylmethaan (curcumine), demethoxycurcumine en bisdemethoxycurcumine, waarvan de eerste de belangrijkste is. Daarnaast behoren essentiële oliën (Ar-turmeron) en de curcuminemetaboliet tetrahydrocurcuminoïde (THC) tot de werkzame bestanddelen. Curcuminoïden zijn vetoplosbare polyfenolen en vooral curcumine kent vele fysiologische eigenschappen.
Talrijke wetenschappelijke onderzoeken hebben de verrassende heilzame veelzijdigheid van curcumine aangetoond. Zo blijkt curcumine een antioxidante, anti-inflammatoire, immunomodulerende, antimutagene, antikanker, wondgenezende, lipidereducerende, ontgiftende, levensreddende, neuroprotectief krampstillende, anti-angiogenese en antimicrobiële werking te hebben. Curcumine is daarom een veelbelovend fytotherapeutisch nutriënt voor zowel de preventie als de therapeutische behandeling van allerlei ziekten. Bij hoogwaardige samenstellingen met een hoge opnamecapaciteit is het werkzaamheidsmechanisme van de curcuminoïden zeer breed.
Een brede waaier aan toepassingen
- Ontstekingsziekten
Een van de belangrijkste eigenschappen van curcumine is dat het een remmend effect heeft op zowel acute als chronische (laaggradige) ontstekingen zoals hart- en vaatziekten, auto-immuunziekten, neurodegeneratieve ziekten en inflammatoire darmaandoeningen. Via verschillende mechanismen grijpt curcumine in op het inflammatoire sneeuwbaleffect. Onderzoeken hebben aangetoond dat curcumine de activiteit van ontstekingsbevorderende stoffen zoals fosfolipase A2, COX-2 en 5-LOX aanzienlijk remt.
Daarnaast deactiveert curcumine ook TNF-a en onderdrukt daarmee de NF-κB (nuclear factor kappa B) signalering die vele ontstekings- en immuunreacties opwekken en in stand houden. De activering van NF-κB wordt in verband gebracht met een heel scala aan gezondheidsproblemen zoals allergieën, astma, contactdermatitis, arteriosclerose, hartfalen, ischemie/reperfusie-schade, COPD, inflammatoire darmziekten zoals het prikkelbaardarm syndroom, colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn, auto-immuunziekte zoals multiple sclerose, sclerodermie, psoriasis en reumatoïde artritis, diabetes, sarcoïdose, kanker, enz.
Vermoed wordt ook dat de activiteit van NF-κB een belangrijke rol speelt in het verouderingsproces en de levensverwachting, wat zou betekenen dat curcumine een anti-aging middel is. - Infecties
Curcuma heeft een brede antimicrobiële activiteit tegen bepaalde bacteriën, virussen, pathogene schimmels, protozoa en wormen. - Wondheling
In India is een uitwendig aangebrachte curcumapasta een beproefd huismiddel voor de genezing van wonden. Onderzoek heeft bevestigd dat curcumine de verschillende stadia van de wondheling bevordert. Curcumine versnelt niet alleen het herstel van moeilijk helende wonden die veroorzaakt worden door diabetes, ontstekingen, cortisonegebruik of bestraling, het helpt ook wondinfectie te voorkomen. - Ondersteuning van de spijsvertering
Curcuma ondersteunt de spijsvertering en vermindert klachten van dyspepsie. Onderzoek toont aan dat curcumine leidt tot een significante klachtenvermindering van winderigheid, misselijkheid, zuurbranden en een vol gevoel, maar ook van gastritis en slijmvliesirritatie. - Maagzweer
Curcuma vermindert pijn en versnelt de genezing van zweren in de maag en de twaalfvingerige darm veroorzaakt door de bacterie Helicobacter pylori, alcohol, stress, resperpine en NSAID. Curcuma heeft niet alleen een ontstekingsremmende werking, het beschermt ook het slijmvlies van deze spijsverteringszone. Daarnaast is curcuma een natuurlijke maagzuurremmer. - Ondersteuning van lever en gal
In Indonesië wordt curcuma van oudsher gebruikt om cholesterolbevattende galstenen te voorkomen. Curcumine vermindert immers de cholesterol, bevordert de uitscheiding van galzuren (en bilirubine), de galblaascontractie en de galafgifte waardoor het galblaasvolume aanzienlijk vermindert en de cholesterol beter opgelost blijft in de galvloeistof en minder gemakkelijk neerslaat.Curcuma en curcumine beschermen de lever tegen beschadiging door onder andere alcohol, paracetamol en aspergillus aflatoxine. - Atherosclerose
Onderzoek heeft aangetoond dat curcumine de endotheelfunctie van de vaten, de celdeling van de gladde spiercellen en de vaatverwijding verbetert, de LDL-cholesterol- en de triglyceridenspiegel verlaagt, de HDL-cholesterolspiegel verhoogt, de LDL-oxidatie vermindert, het samenklonteren van bloedplaatjes vermindert, te hoge fibrinogeenspiegels vermindert en de lipidenperoxidatie vermindert. - Depressie
Aangezien curcumine vetoplosbaar is, heeft het geen moeite om de bloedhersenbarrière te passeren. Curcumine remt het enzym monoamineoxidase (MAO) en verhoogt hiermee de activiteit van serotonine, noradrenaline en dopamine in de hersenen zodat depressief gedrag significant vermindert. De aangesproken hersengebieden zijn belangrijk voor emotie, motivatie, leren en geheugen.
