Gezonde babyvoeding tijdens de eerste levensjaren

15 december 2023

medibib-week50-babyvoeding-socials

Gezonde babyvoeding tijdens de eerste levensjaren 

Van bij de geboorte is een gezonde voeding van essentieel belang voor de groei en de ontwikkeling van het kind. Voor de meeste jonge ouders is het vaak een hele uitdaging om precies te weten wat onder gezonde babyvoeding verstaan wordt?
Kind en Gezin, een Belgische overheidsorganisatie die zich inzet voor het welzijn van jonge kinderen en gezinnen, biedt de nodige ondersteuning aan jonge ouders bij het kiezen van gezonde voeding tijdens de eerste levensjaren van het kind. In dit artikel spreken we over gezonde babyvoeding vanuit het perspectief van Kind en Gezin, inclusief advies over borstvoeding en flesvoeding. Met de steun van Kind en Gezin kunnen Belgische ouders vertrouwen op wetenschappelijk onderbouwde richtlijnen om hun baby's een gezonde voedingsstart te geven.

 

Starten met borstvoeding als eerste keuze


We kunnen het belang van borstvoeding niet voldoende benadrukken als de optimale voeding voor pasgeboren baby's. Borstvoeding biedt immers de best mogelijke start omwille van heel wat voordelen:
  • Omdat moedermelk gedurende de volledige borstvoedingsperiode afgestemd is op de behoefte van je baby, kunnen we gerust stellen dat ze de meest natuurlijke voeding is voor je kind. Haar samenstelling evolueert mee met de leeftijd en de behoeften van je kind.
  • Door haar typische eiwit- en enzymensamenstelling is moedermelk gemakkelijk verteerbaar. Deze enzymen zijn niet aanwezig in kunstvoeding.
  • Naast de belangrijkste melksuiker (lactose) bevat moedermelk meer dan 150 soorten meervoudige suikers (oligosachariden ) die zorgen voor een gezonde darmflora bij het kind. Dat is niet alleen belangrijk voor een goede stoelgang, maar ook voor een goede opname van voedingsstoffen en een sterk immuunsysteem.
  • Deze ‘levende melk’ is rijk aan afweerstoffen die je baby beschermen tegen allerhande infecties waardoor diarree, middenoorontsteking, luchtweg-, urineweg- en maagdarminfecties minder vaak voorkomen.
  • Moedermelk lijkt te beschermen tegen allergieën, eczeem (atopische dermatitis) en astma.
  • Onderzoek toont aan dat borstvoeding een beschermend effect heeft tegen leukemie, insulineafhankelijke suikerziekte (diabetes type 1), wiegendood en gebitsafwijkingen.
  • Borstvoeding biedt een gevoel van veiligheid en geborgenheid en bevordert de aanmaak van het knuffelhormoon (oxytocine) bij zowel moeder als kind.
  • Borstvoeding garandeert een optimale hygiënische voeding.
  • Moedermelk is altijd beschikbaar, waar je ook naartoe gaat. Geen gedoe met flesjes maken en opwarmen.
  • Bovendien is moedermelk gratis en 100% milieuvriendelijk
  • Hoe langer je borstvoeding geeft, hoe groter het gezondheidsvoordeel voor zowel moeder als kind. Daarom wordt wereldwijd aanbevolen om 6 maanden uitsluitend borstvoeding te geven. Tot 6 maanden bevat moedermelk immers alles wat je kind nodig heeft om goed te groeien en zich te ontwikkelen.

Flesvoeding als het niet anders kan

Als borstvoeding om verschillende redenen geen optie is, kies dan voor aangepaste flesvoeding die alle nodige voedingsstoffen bevat voor een normale groei en ontwikkeling van je baby. Flesvoeding wordt geproduceerd vanuit koemelkeiwit, sojaeiwit of geitenmelkeiwit waaraan een reeks aanpassingen is gedaan zodat de melk voldoet aan de behoeften van baby’s en aan de wettelijke Belgische en Europese normen. We onderscheiden in volgorde verschillende soorten babyflesvoeding:

  • Startvoeding voor de eerste leeftijd
    De samenstelling van startvoeding voor baby’s tot 6 maanden gelijkt best zo veel mogelijk op die van moedermelk met een laag eiwitgehalte en een lichte verteerbaarheid. Startvoeding is voornamelijk te koop bij je apotheek. Er bestaan hierin verschillende soorten en merken. Bij twijfel, vraag raad aan je kinderarts, de verpleegkundige van Kind en Gezin of je apotheek.
     
  • Opvolgvoeding voor de tweede leeftijd
    De samenstelling van opvolgvoeding voor baby’s van 6 tot 18 maanden is geschikt als aanvulling bij vaste voeding, waarmee je kunt beginnen bij de leeftijd van 6 maanden. Opvolgvoeding is te koop bij je apotheek en in de supermarkt. Je vindt ze in allerlei merken en soorten. Kies best voor opvolgvoeding die aansluit op de startvoeding die je kocht voor je baby.
     
  • Groeimelk of volle melk
    Tussen 12 en 18 maanden kun je overschakelen naar groeimelk of naar gewone volle melk. In vergelijking met gewone koemelk is groeimelk verrijkt met vitaminen, mineralen en essentiële vetzuren. Onderzoek wijst uit dat een gezonde en gevarieerde voeding met alle nodige voedingstoffen soms moeilijk te realiseren is bij kinderen. Een groeimelk kan in dat geval helpen om de inname van ijzer, vitamine D, omega 3-vetzuren, jodium, zink, enz. te verhogen en de inname van eiwitten te beperken. Voor kinderen die vlot een evenwichtige voeding tot zich nemen en een vitamine D-supplement gebruiken, kan op de leeftijd van 12 à 18 maanden overgeschakeld worden naar volle melk(producten) of calciumverrijkte sojaproducten. Groeimelk is dan niet noodzakelijk. Tot de leeftijd van 3 jaar zijn volle melkproducten essentieel.
     

Belangrijke weetjes over melkproducten

  • Niet alle melksoorten zijn geschikt voor baby’s! De samenstelling van halfvolle en magere koemelk, niet-aangepaste geitenmelk, paardenmelk, karnemelk, babeurre en niet-aangepaste sojadranken wijkt te veel af van zuigelingenvoeding en bevat niet de juiste voedingsstoffen of verhoudingen voor de groei en de ontwikkeling van baby’s. 
     
  • Vanaf de leeftijd van 12 maanden kunnen bepaalde dierlijke melksoorten wel, zoals volle melk of geitenmelk, net als calciumverrijkte sojadranken. Halfvolle en magere koemelk, net als paardenmelk, bevatten echter te weinig vetten en worden daarom best niet onder 3 jaar gegeven.

En wat met plantaardige dranken voor baby’s?

  • Sojadrank
    Hoewel er nogal wat controverse bestaat over soja en de gezondheid, kunnen we toch stellen dat soja een hoogwaardig plantaardig eiwit is. Na verrijking met calcium en vitamines is het een volwaardige vervanging van melk. Geef de voorkeur aan natuurlijke sojadrank en niet aan de gezoete varianten. Start- en opvolgvoeding op basis van soja zijn echter momenteel (nog) niet beschikbaar op de Belgische markt. Gewone (calciumverrijkte) sojadranken in de supermarkten zijn nutritioneel niet aangepast aan de behoeften van een baby. Vanaf 12 à 18 maanden kun je kiezen voor een groeidrink op basis van soja of voor  een calciumverrijkte sojadrank of -product.
     
  • Plantaardige drank op basis van noten en granen
    Plantaardige dranken op basis van noten of granen zoals notendrank, rijstdrank, haverdrank, hazelnotendrank en amandeldrank behoren tot de groep ‘noten en zaden’ en niet tot de groep 'melkproducten'. 
    Hoewel sommige van deze plantaardige dranken verrijkt zijn met calcium en vitamine B12, bevatten ze te weinig of onvoldoende kwalitatieve eiwitten en kunnen daarom op geen enkele volwaardige manier volle dierlijke melk vervangen. Meestal zijn ze ook te gesuikerd. Je kunt ze hooguit gebruiken als verfrissend tussendoortje, maar kies dan voor de ongezoete producten.
     
  • Plantaardige alternatieven die geschikt zijn voor babyvoeding
    Indien nodig, bestaat er voor zuigelingen flesvoeding op basis van rijsteiwitten die wel voldoen aan de wettelijke samenstellingsnormen voor zuigelingenvoeding.
    Voor kinderen vanaf 12 tot 18 maanden zijn plantaardige groeidrinks op basis van haver en rijst beschikbaar op de markt. Deze aangepaste drinks leveren de nodige voedingsstoffen en kun je bijgevolg gebruiken als vervanging van melk. Vraag na bij je kinderarts of de verpleegkundige van Kind en Gezin.


Supplementen voor baby’s 


Ook al drinkt je baby aangepaste flesvoeding, toch zijn extra vitamines en mineralen nodig: 
  • Vitamine D
    De Hoge Gezondheidsraad adviseert om alle kinderen vanaf de geboorte tot de leeftijd van 6 jaar een dagelijks supplement van 400 IE (internationale eenheden) vitamine D te geven gedurende het hele jaar, onafhankelijk van de melkvoeding. Voor kinderen met een donker huidtype bespreek je best met je kinderarts of niet langer vitamine D gegeven moet worden. De aanbeveling bij donkere huidtypes is immers een suppletie van vitamine D tot de leeftijd van 18 jaar.
     
  • Fluor
    In tegenstelling tot wat vroeger werd aanbevolen, zegt men vandaag dat fluor enkel plaatselijk nodig is. En dat doe je door de tandjes te poetsen met een fluorhoudende tandpasta zodra de eerste tandjes doorbreken. 
    Bovenop het fluor in de tandpasta en in mineraalwater kunnen teveel fluoriden witte krijtstrepen (fluorosis) veroorzaken op de tanden.
     
  • IJzer
    Vanaf de 6de maand is de ijzervoorraad via de moeder opgebruikt en heeft een baby naast een aangepaste moedermelk of opvolgvoeding ook groentepap nodig. Weet dat gewone koemelk onvoldoende ijzer bevat.

CONCLUSIE

De voeding van zuigelingen en jonge kinderen is van cruciaal belang voor hun groei, ontwikkeling en algehele gezondheid. Door aandacht te besteden aan gezonde voedingskeuzes en het volgen van voedingsrichtlijnen, kun je als ouder een solide basis leggen voor de gezondheid en het welzijn van je kinderen. Het is essentieel om te onthouden dat voeding niet alleen de fysieke gezondheid beïnvloedt, maar ook de cognitieve ontwikkeling en het gedrag van je kinderen. Het maken van bewuste voedingskeuzes is een investering in de toekomst van je kind.