Kurkuma – Gezondheidsvoordelen curcumine
Kurkuma, niets dan gezondheidsvoordelen
In de wereld van natuurlijke gezondheid en welzijn heeft kurkuma de afgelopen jaren steeds meer aandacht gekregen. Deze felgele specerij, afkomstig van de Curcuma longa-wortel, is niet alleen een veelgebruikt ingrediënt in de keuken, maar staat ook bekend om zijn indrukwekkende gezondheidsvoordelen. Laten we via dit artikel duiken in de vele positieve eigenschappen van kurkuma en ontdekken waarom het een waardevolle aanvulling op onze voeding kan zijn.
Wat is kurkuma?
Kurkuma (koenjit) wordt gewonnen uit de Curcuma longa-plant die oorspronkelijk afkomstig is uit India en andere delen van Azië. Behorend tot de gemberfamilie wordt deze plant traditioneel al duizenden jaren gebruikt om haar wortel die vermalen wordt tot een geel specerijpoeder voor de Indiase keuken. De mild bittere smaak van kurkuma brengt je kerriegerechten, groenteschotels en vleesgerechten naar een hoger niveau. Kurkuma wordt ook traditioneel toegepast binnen de Ayurvedische en Chinese geneeskunde.
Hoe werkt kurkuma?
Kurkuma bevat drie verschillende curcuminoïden, waarvan curcumine (diferuloylmethaan) als werkzame stof het meest onderzocht is. De curcuminoïden hebben meer dan 1.000 positieve gezondheidseffecten. Door de toenemende interesse in curcuminoïden wordt er steeds meer onderzoek naar gedaan. Hoewel sommige gezondheidsvoordelen nog verder onderzocht dienen te worden, geven we hieronder al een overzicht van de recente veelbelovende resultaten.
De belangrijkste gezondheidsvoordelen van kurkuma
Ontstekingsremmende eigenschappen
Een van de meest opmerkelijke eigenschappen van kurkuma is het sterke ontstekingsremmende effect. Bij een acute ontsteking blijkt kurkuma even effectief te zijn als het ontstekingsremmende geneesmiddel cortisone. Bij een chronische ontsteking blijkt kurkuma half zo effectief te zijn. Daarnaast is bij patiënten met knie-artrose gebleken dat een extract van curcuma domestica even effectief werkt als het medicijn ibuprofen. Door zijn ontstekingsremmende werking blijkt kurkuma een gunstig effect te hebben op ontstekingsziekten in het maagdarmstelsel zoals de ziekte van Crohn, Colitis Ulcerosa, maagzweren en alvleesklierontsteking (pancreatitis), maar ook op andere plaatsen zoals gewrichtsontsteking (artritis), chronische oogontsteking en bepaalde soorten kanker. Chronische ontstekingen worden ook geassocieerd met een aantal gezondheidsproblemen zoals hart- en vaatziekten, en diabetes.
Uit onderzoek bij reumapatiënten bijvoorbeeld is gebleken dat een kurkumasupplement een significante daling veroorzaakt van de ontstekingswaarden C-reactieve proteïne (CRP) en van de bezinkingssnelheid (BSE/ESR). Het effect neemt zelfs toe naarmate het supplement langer gebruikt wordt en naarmate de dosis verhoogd wordt.
Antioxidante bescherming
Kurkuma fungeert als een krachtige antioxidant die het lichaam beschermt tegen schadelijke vrije radicalen. Vrije radicalen zijn onstabiele moleculen die celbeschadiging kunnen veroorzaken en bijdragen aan veroudering en ziekten. De antioxidanten in kurkuma, die een vergelijkbare werking hebben met die van vitamine C en vitamine E, neutraliseren de vrije radicalen, waardoor ze minder schade kunnen aanrichten.
Bescherming van de lever
Mede door zijn antioxidante en ontstekingsremmende werking beschermt kurkuma de lever tegen een aantal giftige stoffen zoals koolstoftetrachloride (CCl4), galactosamine, acetaminofen (paracetamol) en het schimmeltoxine Aspergillus aflatoxin.
Verder stimuleert kurkuma de uitscheiding van gal, cholesterol en bilirubine. Een betere galuitscheiding zorgt voor een betere vetvertering, minder last van een opgeblazen gevoel, een betere opname van de vetoplosbare vitamines A, D, E en K en een verlaagd risico op galstenen. Kortom, kurkuma werkt zuiverend, brengt je stofwisseling in balans en verwijdert schadelijke stoffen uit je lever.
Ondersteuning van het immuunsysteem
Mede door zijn antioxidante werking houdt kurkuma je natuurlijke afweer in stand. Hierdoor beschermt kurkuma ons tegen de groei van ziekteverwekkers zoals virussen, bacteriën, schimmels en parasieten. Kurkuma draagt ook bij tot de verlichting van de symptomen van hooikoorts zoals niezen, een verstopte neus en een loopneus.
Ondersteuning van de hersenen
Omdat curcumine geen moeite heeft om de bloedhersenbarrière te doordringen, vermoedt men dat deze stof neuroprotectieve effecten heeft. Er zijn namelijk aanwijzingen dat curcumine de leeftijdsgebonden cognitieve achteruitgang en zelfs neurodegeneratieve aandoeningen zoals de ziekte van Alzheimer kan helpen verminderen.
Andere onderzoeken tonen aan dat kurkuma de productie van de gelukshormonen serotonine en dopamine bevordert, wat een positieve invloed heeft op het humeur en de gemoedstoestand.
Bescherming tegen hart- en vaatziekten
Kurkuma wordt wel eens de natuurlijke bloedverdunner genoemd. Dat komt omdat de werkzame stof curcumine de samenklontering (aggregatie) van bloedplaatjes helpt te verminderen.
Daarnaast draagt curcumine ook bij om de hoeveelheid bloedvetten zoals cholesterol en triglyceriden en de oxidatie van de LDL-cholesterol te verminderen. Dit komt waarschijnlijk door de verminderde opname van vetten in de darm en een verhoogde omzetting van cholesterol naar gal in de lever.
Verlaging van de bloedsuikerspiegel
Door zijn antioxidante werking is kurkuma in staat om de gevoeligheid voor insuline te verbeteren waardoor de suikerwaarden in het bloed kunnen dalen.
Potentieel bij gewichtsbeheersing
Hoewel meer onderzoek nodig is, suggereren sommige studies dat kurkuma ook gunstig kan zijn voor gewichtsbeheersing. Omwille van zijn positief effect op de vetstofwisseling kan curcumine mogelijks bijdragen tot de verlaging van het risico op obesitas-gerelateerde aandoeningen en het reguleren van de stofwisseling. Het is echter belangrijk op te merken dat kurkuma geen wondermiddel is voor gewichtsverlies, een gezond dieet en regelmatige lichaamsbeweging blijven essentieel.
Verminderen van slapeloosheid
Een grote oorzaak van slapeloosheid is een te hoge productie van het stresshormoon cortisol. Onderzoek heeft aangetoond dat kurkuma de hoeveelheid cortisol in de hersenen doet dalen waardoor je ook gemakkelijker in slaap zult vallen.
Ondersteuning bij kanker
Er is toenemend onderzoek naar de mogelijke rol van de actieve stof curcumine bij kankerpreventie en als aanvullende ondersteuning bij kankertherapie. Zo zou kurkuma een antimutagene werking hebben en de vorming van nieuwe tumoren omwille van de chemotherapie of bestraling kunnen remmen. Onderzoek laat zien dat curcuma de uitzaaiing van huidkanker remt en mogelijks gebruikt kan worden om kankerverwekkende stoffen uit sigarettenrook en pruimtabak te deactiveren. Verder zou kurkuma het effect van chemotherapie en de werking van bestraling kunnen versterken.
Hoe moeten we kurkuma gebruiken?
Het liefst voeg je regelmatig kurkuma als specerij in poedervorm of vers geraspt toe aan je maaltijden of smoothies. Dit kruid zorgt niet alleen voor een heerlijke smaak, het heeft dus ook veel gezondheidsvoordelen, zoals je hierboven hebt kunnen lezen. Uiteraard zal je via je voeding onvoldoende actieve stoffen binnenhalen voor een effectief helende werking. In dat geval neemt je best curcuma in capsules. In de regel is de maximale dagelijkse dosering 3 mg per kilo lichaamsgewicht. Overleg echter altijd eerst met een professionele zorgverlener, vooral als je reeds bestaande gezondheidsproblemen hebt.
De opneembaarheid van curcumine verbeteren
Helaas is de opneembaarheid van de actieve stof curcumine niet zo goed. Maar door het te combineren met zwarte peper kun je de opneembaarheid verhogen. En omdat kurkuma vetoplosbaar is, kun je die ook om de opneembaarheid te verbeteren.
Kurkuma heeft trouwens een synergetisch effect met de omega-3-vetzuren EPA en DHA, maar ook met EGCG uit groene thee. Dat betekent dat door deze stoffen met elkaar te combineren de ontstekingsremmende en antioxidante effecten versterkt worden.
Nevenwerkingen en interacties met kurkuma
Hoewel kurkuma over het algemeen als veilig wordt beschouwd wanneer het in normale hoeveelheden als specerij in voedsel wordt gebruikt, kunnen er bij sommige mensen nevenwerkingen optreden bij het consumeren van grote hoeveelheden kurkuma of bij het innemen van kurkumasupplementen. Hier zijn enkele mogelijke nevenwerkingen:
Maagklachten
Kurkuma kan bij sommige mensen maagklachten, brandend maagzuur of een opgeblazen gevoel veroorzaken, vooral bij hoge doses. Mensen met een gevoelige maag kunnen deze bijwerkingen eerder ervaren.
Allergische reacties
Hoewel zeldzaam, kunnen sommige mensen allergisch zijn voor kurkuma. Allergische reacties kunnen huiduitslag, jeuk of ademhalingsproblemen veroorzaken. Bij een allergische reactie moet onmiddellijk medische hulp worden ingeroepen.
Bloedverdunning
Kurkuma heeft licht bloedverdunnende eigenschappen. Als je al bloedverdunnende medicijnen gebruikt en bijvoorbeeld gemakkelijk blauwe plekken krijgt, is het belangrijk om met een zorgverlener te overleggen voordat je grote hoeveelheden kurkuma inneemt om interacties te voorkomen.
Galblaasproblemen
Kurkuma kan de galblaas stimuleren, wat voor sommige mensen problematisch kan zijn, vooral als ze galstenen hebben. Mensen met galblaasaandoeningen moeten voorzichtig zijn met het gebruik van kurkuma en medisch advies inwinnen.
Interacties met medicijnen
Kurkuma kan interageren met bepaalde medicijnen, waaronder bloedverdunners, medicijnen voor diabetes, maagzuurremmers en sommige chemotherapeutische middelen. Het is essentieel om met een professionele zorgverlener te praten als je medicijnen gebruikt en overweegt om kurkuma als supplement toe te voegen.
Verstoorde bloedsuikerspiegel
Kurkuma kan de bloedsuikerspiegel verlagen, wat relevant kan zijn voor mensen die diabetesmedicatie gebruiken. Als je diabetes hebt, moet je je bloedsuikerspiegel nauwlettend in de gaten houden en overleggen met een arts voordat je kurkuma in grote hoeveelheden gebruikt.
Effect op zwangerschap en borstvoeding
Hoewel kurkuma als veilig wordt beschouwd in kleine hoeveelheden in voedsel, is het beter voor zwangere vrouwen om grote hoeveelheden kurkuma te vermijden, vooral in supplementvorm, vanwege het gebrek aan voldoende gegevens over de veiligheid ervan tijdens de zwangerschap.
Conclusie
Kurkuma is veel meer dan alleen een smaakmaker. Met zijn ontstekingsremmende, antioxidante, en mogelijke neuroprotectieve eigenschappen kan het een waardevolle aanvulling zijn op een gezonde levensstijl. Overweeg om deze gouden specerij op te nemen in je dagelijks voedingspatroon en geniet van de vele gezondheidsvoordelen die het te bieden heeft.
