Lysine, aminozuur met antivirale activiteit
Lysine, een belangrijk aminozuur
Lysine is een essentieel aminozuur wat betekent dat het niet door het lichaam zelf kan aangemaakt worden, maar via de voeding opgenomen moet worden. Zoals we konden lezen in een vorig artikel over aminozuren zijn dit bouwstenen voor eiwitten, één van de belangrijkste bestanddelen van het menselijk lichaam, maar ook van dieren en planten.
Lysine vervult verschillende functies in het lichaam. Je lichaam gebruikt lysine onder andere voor de aanmaak van enzymen, hormonen en antilichamen, voor de absorptie van calcium vanuit het maagdarmkanaal en voor de aanmaak van botweefsel en de vorming van collageen. De meest opvallende eigenschap van lysine is zijn beschermende werking tegen virale infecties.
Waarom hebben we lysine nodig?
Risicofactoren voor een verlaagde lysineactiviteit
Onze voeding moet voldoende lysine te bevatten om in de dagelijkse behoefte te voorzien die vastgesteld is op 30 à 38 mg lysine per kilogram lichaamsgewicht per dag.
Lysine bevindt zich hoofdzakelijk in vlees, vis, zuivelproducten, eieren en sommige planten of groenten zoals soja en peulvruchten. In de meeste groente en granen komt weinig of geen lysine voor.
In tegenstelling tot lysine, zit arginine vooral in plantaardige voeding.
Aangezien je lichaam geen essentiële aminozuren zoals lysine zelf kan aanmaken, is het belangrijk om er voldoende binnen te krijgen via de voeding. Voor mensen die behoren tot de risicogroepen met een lage lysinestatus kan het nuttig zijn om een lysine-supplement in te nemen. Ook bij onderstaande situaties of aandoeningen kan een supplement met lysine effectief zijn:
Lysine is een essentieel aminozuur wat betekent dat het niet door het lichaam zelf kan aangemaakt worden, maar via de voeding opgenomen moet worden. Zoals we konden lezen in een vorig artikel over aminozuren zijn dit bouwstenen voor eiwitten, één van de belangrijkste bestanddelen van het menselijk lichaam, maar ook van dieren en planten.
Lysine vervult verschillende functies in het lichaam. Je lichaam gebruikt lysine onder andere voor de aanmaak van enzymen, hormonen en antilichamen, voor de absorptie van calcium vanuit het maagdarmkanaal en voor de aanmaak van botweefsel en de vorming van collageen. De meest opvallende eigenschap van lysine is zijn beschermende werking tegen virale infecties.
Waarom hebben we lysine nodig?
- Eiwitsynthese
Lysine is onder meer nodig voor de aanmaak van spierweefsel, enzymen, hormonen en antilichamen.
- Collageenvorming
Lysine is belangrijk voor de vorming van elastine en collageen en het crosslinken van collageen zodat een sterk bindweefsel ontstaat. Voor de omzetting van hydrolysine dat ingebouwd wordt in het collageen, is vitamine C nodig.
- Calciummetabolisme
Lysine verbetert de calciumstatus door de absorptie van calcium vanuit het maagdarmkanaal te bevorderen en de calciumuitscheiding via de urine te verlagen. Lysine speelt een belangrijke rol in de aanmaak van botweefsel en is dan ook belangrijk voor kinderen in de groei, sporters en ouderen.
- IJzermetabolisme
Lysine verbetert de ijzeropname en kan de ijzerstatus verder verbeteren in situaties waarbij ijzersuppletie onvoldoende resultaat oplevert.
- Vetzuurmetabolisme
Uit lysine kan L-carnitine gevormd worden, een belangrijk aminozuur dat de vetzuurverbranding in de cellulaire energiefabriekjes (mitochondriën) bevordert.
- Koolhydraatmetabolisme
Lysine ondersteunt de koolhydraatstofwisseling en bevordert de eetlust.
- Antivirale activiteit
Een interessante eigenschap van lysine is zijn werking tegen virale infecties, meer bepaald tegen herpesinfecties zoals koortsblaasjes (herpes simplex) en gordelroos of zona (herpes zoster), maar ook tegen wratten. Bij genitale herpes is de effectiviteit van lysine minder uitgesproken.
Risicofactoren voor een verlaagde lysineactiviteit
- Vegetariërs en veganisten
Omdat lysine een sterk ondervertegenwoordigd aminozuur is in bepaalde graaneiwitten, riskeren vegetariërs en veganisten gemakkelijk een lysinetekort te ontwikkelen, wat zich uit in een verminderd concentratievermogen, chronische vermoeidheid, duizeligheid, vertraagde groei, angst, bloedarmoede en een verlaagde immuniteit.
- Tekorten aan cofactoren
De omzetting van lysine is afhankelijk van verschillende voedingstoffen zoals vitamine B2, B3, B6, C en ijzer.
- Parasitaire infecties
Bij een parasitaire infectie neemt de lysinebehoefte naar schatting met 20% toe.
- Verstorend effect van arginine
In klinisch onderzoek over de remmende werking van lysine op de groei van vloeibare herpesculturen heeft men ontdekt dat het essentieel aminozuur arginine de groei net gaat stimuleren. Dat betekent dat als je een virale infectie te lijf wilt gaan met lysine, je best je inname van arginine (noten, zaden, bessen, chocolade) eventjes beperkt.
Al van bij de opname vanuit het darmkanaal beconcurreren beide aminozuren elkaar. Ze gebruiken immers hetzelfde transporteiwit. Een overmaat van lysine zal dan de opname van arginine verminderen en omgekeerd. Eenzijdige voeding kan een disbalans veroorzaken.
In deze context is het goed om te weten dat de verhouding tussen lysine en arginine belangrijker is dan de reële hoeveelheid arginine in het voedingspatroon. Als je last hebt van een lysinetekort, eet dan liever meer lysinerijke voeding waardoor je het eten van argininerijke noten kunt compenseren. Bij voldoende overmaat aan lysine, zal arginine zijn effectiviteit verminderen.
- Stress
Stress verbruikt veel lysine waardoor de behoefte aan dit aminozuur toeneemt. Hierdoor kan angst ontstaan, de stress-geïnduceerde angst toenemen en mogelijks de serotonineactiviteit verstoord geraken.
Humaan onderzoek toont aan dat in dit geval de combinatie van lysine en arginine kan helpen tegen angst en stress, vermoedelijk mede door een (gedeeltelijke) remming van de serotonine receptor-4 in de hersenen.
Onderzoek op dieren suggereert bovendien dat lysine helpt tegen diarree, veroorzaakt door angst en stress. Het maagdarmkanaal bevat immers ook serotonine 4-receptoren.
Onze voeding moet voldoende lysine te bevatten om in de dagelijkse behoefte te voorzien die vastgesteld is op 30 à 38 mg lysine per kilogram lichaamsgewicht per dag.
Lysine bevindt zich hoofdzakelijk in vlees, vis, zuivelproducten, eieren en sommige planten of groenten zoals soja en peulvruchten. In de meeste groente en granen komt weinig of geen lysine voor.
- Runds-, lams-, schapen- en kippenvlees
- Vis zoals makreel, tonijn, forel, kabeljauw, zalm, heilbot, schaal- en schelpdieren
- Eieren, melk, yoghurt, geitenkaas
- Fruit zoals appels, peren, perziken, mango’s, dadels, vijgen, abrikozen en citrusvruchten
- Groenten zoals avocado, taugé (soja), sjalotjes, wortels, sperziebonen, koolsoorten, bloemkool, spinazie, veldsla en peterselie
- Granen zoals boekweit, amarant, quinoa, wilde rijst en gierst
In tegenstelling tot lysine, zit arginine vooral in plantaardige voeding.
- Alle noten en zaden en dan vooral in pindanoten, amandelen, cashewnoten, sesamzaad en kokosnoot
- Peulvruchten zoals sojabonen, linzen en bonen
- Fruit zoals bananen, druiven en rozijntjes, sinaasappelen, aardbeien en bosbessen
- Groenten zoals bieten, koolrabi, uien, knoflook, radijzen, selderij, spruiten, komkommers, alfalfa en champignons
- Volle granen zoals tarwe en haver
- Chocolade, cacao en carob
- Cafeïne
Aangezien je lichaam geen essentiële aminozuren zoals lysine zelf kan aanmaken, is het belangrijk om er voldoende binnen te krijgen via de voeding. Voor mensen die behoren tot de risicogroepen met een lage lysinestatus kan het nuttig zijn om een lysine-supplement in te nemen. Ook bij onderstaande situaties of aandoeningen kan een supplement met lysine effectief zijn:
- (Steeds terugkomende) koortsblaasjes (herpes simplex)
- Gordelroos of zona (herpes zoster)
- Waterpokken
- Aften
- Parasitaire infectie
- IJzertekort, wanneer een ijzersupplement onvoldoende resultaat geeft
- Voor vegetariërs, veganisten, mensen die een eiwitarm dieet volgen
- Algemene symptomen ten gevolge van een lysinetekort zoals gebrek aan eetlust, een verminderd concentratievermogen, chronische stress, angst
- Als ondersteuning bij botopbouw, preventie voor osteoporose, versterking van de huid en het bindweefsel
- In de aangegeven dosering zijn er voor lysine geen nevenwerkingen gekend.
- Recent humaan onderzoek heeft aangetoond dat een dagelijkse dosis van 1500 mg effectief en veilig is tijdens een virale infectie. Wanneer de symptomen verdwenen zijn, kan een onderhoudsdosis van 500 mg volstaan.
- Voorzichtigheid is wel geboden voor mensen met ernstige lever- en nieraandoeningen. Raadpleeg hiervoor je behandelende arts of therapeut.
- Aangezien lysine voor de opname in de darmen hetzelfde transporteiwit gebruikt als arginine, vermijd je best om dit aminozuur tegelijk in te nemen met argininerijk voedsel.
- Als je beide aminozuren in een supplement gebruikt, neem ze dan los van elkaar en buiten de maaltijden. Weet ook dat een langdurige suppletie met hoge doses lysine de argininestatus kan verlagen.
- Omdat lysine de calciumopname vanuit het maagdarmkanaal bevordert en de calciumuitscheiding via de urine remt, overweeg bij calciumsuppletie om ook een lysinesupplement te gebruiken.
- Lysine kan de werking van zowel reguliere medicijnen als natuurgeneesmiddelen beïnvloeden. Raadpleeg daarom altijd eerst je arts of therapeut.
- Kies voedingsmiddelen met een goede verhouding tussen lysine en arginine zoals dierlijke eiwitten in rundvlees, lamsvlees, kip, vis, melk, kaas en eieren, en plantaardige eiwitten zoals bonen, gierst, avocado, biergist en taugé. De meeste groenten hebben ook een lysineoverschot ten opzichte van het aminozuur arginine.
- Vitamine C en bioflavonoïden hebben een beschermend effect op het lysinegehalte en de collageen- en elastine-aanmaak in het lichaam. Gebruik daarom naast de bovenvermelde dieetmaatregelen en een basissuppletie van lysine, best ook een goede multi en/of vitamine C en bioflavonoïden. Hoewel lysine vaak als enkelvoudig supplement verkocht wordt, vind je het ook in combinatie met vitamine C.
