Mondaandoeningen & gevolgen algehele gezondheid
Mondaandoeningen kunnen ernstige gevolgen hebben die veel verder gaan dan in de mond alleen. Er zijn steeds meer aanwijzingen dat er een verband bestaat tussen in aandoeningen in de mond en in andere organen. In dit artikel leggen we het ontstaan uit van de meest voorkomende mondaandoeningen en welk verband er bestaat tussen deze mondaandoeningen en onze algehele gezondheid.
Waaraan herken je een gezonde mond?
In een gezonde mond hebben je tandvlees, gehemelte en tong een lichtroze kleur, begint het tandvlees niet te bloeden als je er aankomt, is je tandvlees niet gezwollen, heb je nergens pijn, vertonen je tanden en kiezen geen breuken, barstjes of gaatjes, komt er geen vieze geur uit, is je mond vochtig en heb je geen last van puistjes, zweertjes, zwellingen of witte vlekjes in je mond, op je tong of op je lippen.
Waarvoor dient onze mond? En wat bij functiestoornissen?
Je mond dient over het algemeen om te eten en te drinken, te kauwen, slikken, praten, ademen, lachen en zoenen. Maar er kunnen ook allerlei problemen ontstaan waardoor we moeilijker kunnen kauwen, praten en slikken. Deze klachten zullen de kwaliteit van je leven sterk beïnvloeden. Als je bijvoorbeeld niet goed meer kunt kauwen, ontstaan er spijsverteringsproblemen, absorptieproblemen, tekorten, allergieën, diarree, constipatie, vermoeidheid om maar enkele gevolgen te noemen. Andere klachten zoals pijn in de mond, een slechte adem, een vieze smaak of smaakstoornissen kunnen problemen veroorzaken met je sociale contacten en je intimiteit. Mondproblemen gaan dus inderdaad veel verder dan mondklachten.
Mondaandoeningen veroorzaakt door tandplak, tandsteen en tandcariës
Tandbederf (cariës) ontstaat door inwerking van microben die het harde tandoppervlak aantasten. Dit gebeurt in verschillende fasen. Eerst wordt er tandplak gevormd, een dun, nauwelijks zichtbaar laagje dat nog zacht genoeg is om met je vingernagels weg te schrapen. Na 48 uur verhardt dit laagje vooral tegen je tandvlees tot tandsteen dat alleen door een tandarts verwijderd kan worden.
Tandplak veroorzaakt verschillende mondaandoeningen
Over het verband tussen de mondgezondheid en de algehele gezondheid geraakt steeds meer bekend*. Steeds meer onderzoeken wijzen uit dat een gebrekkige mondhygiëne zijn weerslag kan hebben op andere organen. Bacteriën uit de mond komen immers in de bloedbaan en verhogen het risico op ziekten zoals:
Je hebt het al begrepen, een goede mondhygiëne is niet alleen belangrijk om mondaandoeningen te voorkomen, maar ook om bepaalde andere ernstige aandoeningen en ziekten tegen te gaan. Hoe je dit kunt doen vertellen we uitgebreid in een volgend artikel.
Waaraan herken je een gezonde mond?
In een gezonde mond hebben je tandvlees, gehemelte en tong een lichtroze kleur, begint het tandvlees niet te bloeden als je er aankomt, is je tandvlees niet gezwollen, heb je nergens pijn, vertonen je tanden en kiezen geen breuken, barstjes of gaatjes, komt er geen vieze geur uit, is je mond vochtig en heb je geen last van puistjes, zweertjes, zwellingen of witte vlekjes in je mond, op je tong of op je lippen.
Waarvoor dient onze mond? En wat bij functiestoornissen?
Je mond dient over het algemeen om te eten en te drinken, te kauwen, slikken, praten, ademen, lachen en zoenen. Maar er kunnen ook allerlei problemen ontstaan waardoor we moeilijker kunnen kauwen, praten en slikken. Deze klachten zullen de kwaliteit van je leven sterk beïnvloeden. Als je bijvoorbeeld niet goed meer kunt kauwen, ontstaan er spijsverteringsproblemen, absorptieproblemen, tekorten, allergieën, diarree, constipatie, vermoeidheid om maar enkele gevolgen te noemen. Andere klachten zoals pijn in de mond, een slechte adem, een vieze smaak of smaakstoornissen kunnen problemen veroorzaken met je sociale contacten en je intimiteit. Mondproblemen gaan dus inderdaad veel verder dan mondklachten.
Mondaandoeningen veroorzaakt door tandplak, tandsteen en tandcariës
Tandbederf (cariës) ontstaat door inwerking van microben die het harde tandoppervlak aantasten. Dit gebeurt in verschillende fasen. Eerst wordt er tandplak gevormd, een dun, nauwelijks zichtbaar laagje dat nog zacht genoeg is om met je vingernagels weg te schrapen. Na 48 uur verhardt dit laagje vooral tegen je tandvlees tot tandsteen dat alleen door een tandarts verwijderd kan worden.
Tandplak veroorzaakt verschillende mondaandoeningen
- Tandcariës
In tandplak stapelen zich bacteriën op. Bij het eten van koolhydraten zetten de bacteriën in de tandplak de suikers om in zuren die het tandglazuur aantasten en (zwarte) gaatjes veroorzaken in de tanden (cariës). Een slechte mond- en tandhygiëne en een verminderde speekselproductie verhogen het risico op cariës. De eerste tekenen van tandbederf uiten zich in het verdwijnen van het glazuur en de glans van de tand. Snel evoluerend tandbederf is wit van kleur, traag vorderend tandbederf wordt bruin of zelfs zwart. De enige manier om het indringen van bacteriën te stoppen, is door het aangetaste deel te verwijderen en te vervangen door een vulling.
- Tandvleesontsteking
- De bacteriën in de tandplak kunnen het ook op het tandvlees gemunt hebben. Het gevolg is een rood en gezwollen tandvlees dat slap aanvoelt en kan bloeden bij het tandenpoetsen of tijdens het eten. Soms zorgt een ontstoken tandvlees voor een vieze smaak in de mond of een slechte adem, vaak doet het ook pijn.
- Aantasting van het kaakbot
- Wanneer het ontstoken tandvlees loskomt van de tanden ontstaat een ruimte (pocket) waarin zich opnieuw tandplak vormt. Als het tandvlees zich nog verder terugtrekt worden de tanden erg gevoelig voor warmte, koude of zoete voedingsmiddelen. De ontsteking breidt zich via de pockets verder uit in de diepte en leidt vervolgens tot afbraak van het bot (paradontitis). In een vergevorderd stadium komen de tanden los te staan en kunnen ze zelfs uitvallen.
Roken, stress, zwangerschap, diabetes, systeemziekten en bepaalde geneesmiddelen kunnen paradonditis in de hand werken of verergeren.
- Ontsteking van de tandpulpa
Tandbederf kan ook leiden tot pulpitis, een ontsteking van het tandmerg (pulpa), het binnenste van de tand dat het meest levende deel is. De pulpa bestaat immers uit bloedvaten, zenuwen en cellen (odontoblasten) die nieuw tandweefsel aanmaken. Ze wordt omgeven door tandbeen (dentine) waarin kleine zenuwuiteinden tot diep in de dentinekanaaltjes (dentinetubuli) uitlopen. Een ontstoken tandpulpa gaat gepaard met overgevoeligheid tot hevige tandpijn. Cariës is de meest voorkomende oorzaak van pulpitis. De bacteriën in de cariës produceren stoffen die toxisch zijn voor de pulpa. Eerst wordt je tand gevoelig voor koude, later ook voor warmte en vervolgens ervaar je een hevig kloppende pijn, vooral ’s nachts. De tand is ook heel gevoelig bij het bijten.
Als je vroeg ingrijpt, is pulpitis nog te genezen door de oorzaak weg te nemen (reversibele pulpitis). Hierbij voert een gespecialiseerde tandarts een kanaalbehandeling uit waarbij de pulpa met zenuwen en bloedvaten wordt weggenomen, het kanaal wordt gereinigd en verbreed en vervolgens hermetisch gevuld en afgesloten. Gebeurt dit niet, dan gaat het pulpaweefsel afsterven wat op zijn beurt een tandabces kan veroorzaken.
- Schimmelinfectie
De meest voorkomende schimmelinfectie (candidose) in het mondslijmvlies wordt veroorzaakt door de Candida albicans. Candidose uit zich in witte of rode plekken in de mond en soms door slijmvliesveranderingen die gepaard kunnen gaan met een pijnlijk, branderig gevoel. Deze schimmel veroorzaakt meestal geen klachten en is niet besmettelijk. Factoren die de groei van candida kunnen bevorderen zijn irritatie door een te oude of slecht passende prothese, een slechte mondhygiëne, roken, droge mond, bestraling van de mondholte, suikerziekte en geneesmiddelen zoals antibiotica en corticoïden onder de vorm van puffers.
- Drukplekken
Een slecht passende tandprothese kan verkleurde plekken of wondjes (drukplekken) in de mond veroorzaken, wat vaak pijnlijk is, vooral bij het inbrengen van de prothese en bij het eten.
- Droge mond
Een tekort aan speeksel zorgt voor een droge mond. Dit komt doordat speekselklieren onvoldoende speeksel afgeven, door te ademen met open mond, door ziekte, bestraling of bepaalde medicijnen.
- Smaakstoornissen
Bepaalde behandelingen, medicijnen of mondaandoeningen kunnen smaakstoornissen veroorzaken.
- Aften
Ontstoken grijswitte zweertjes of plekjes met een rode rand op de binnenkant van de wangen, de lippen, tong of achteraan in de mond worden aften genoemd. De nogal pijnlijke aften ontstaan uit het niets en verdwijnen na 10 à 14 dagen weer vanzelf. Hormonale oorzaken en stress kunnen een rol spelen.
- Koortsblaasjes
Deze pijnlijke, kleine dicht op elkaar zittende blaasjes worden veroorzaakt door het herpes simplex virus. Koortsblaasjes zijn erg besmettelijk. Ze worden meestal veroorzaakt door vermoeidheid, verminderde weerstand en blootstelling aan zonlicht. Meestal genezen ze na ongeveer 1 à 2 weken vanzelf.
Over het verband tussen de mondgezondheid en de algehele gezondheid geraakt steeds meer bekend*. Steeds meer onderzoeken wijzen uit dat een gebrekkige mondhygiëne zijn weerslag kan hebben op andere organen. Bacteriën uit de mond komen immers in de bloedbaan en verhogen het risico op ziekten zoals:
- De Ziekte van Alzheimer
De ontstekingsstoffen die vrijkomen bij ontstoken tandvlees worden in verband gebracht met deze in de hersenen die de ziekte van Alzheimer kunnen veroorzaken.
- Hart- en vaatziekten
De bacteriën die vrijkomen uit tandplak bevatten een eiwit dat stolsels bevordert en onze bloedvaten en slagaders kan verstoppen waardoor het risico op een beroerte en hart- en vaatziekten toeneemt.
- Longontsteking
Infecties in de mond kunnen gepaard gaan met een verhoogd risico op longontsteking.
- Alvleesklier- en nierkanker
Paradontitis wordt in verband gebracht met gastro-intestinale kanker en alvleesklierkanker.
- Diabetes
Ontstoken tandvlees wordt in verband gebracht met diabetes en kan het risico op complicaties als gevolg van diabetes verhogen.
- Vruchtbaarheidsproblemen
Ontstoken tandvlees wordt gekoppeld aan een verhoogd risico op vroeggeboorte en baby’s met een laag geboortegewicht.
Je hebt het al begrepen, een goede mondhygiëne is niet alleen belangrijk om mondaandoeningen te voorkomen, maar ook om bepaalde andere ernstige aandoeningen en ziekten tegen te gaan. Hoe je dit kunt doen vertellen we uitgebreid in een volgend artikel.
