Rode wijn – Gezond of niet? – Resveratrol & OPC

17 december 2021

medibib-2021-week51-rodewijn
Rode wijn, gezond of niet?
Met de feestdagen voor de deur, willen we het deze keer hebben over wijn, meer bepaald over rode wijn. Regelmatig verschijnen studieresultaten die aantonen dat het dagelijks drinken van een glaasje rode wijn goed zou zijn voor de gezondheid. Maar hoe komt dat eigenlijk? En is dat wel zo? En wat als je tijdens de feestdagen iets dieper in het glas kijkt?

Vanwaar komt de bewering dat rode wijn gezond zou kunnen zijn?
We weten allemaal dat wijn gemaakt wordt van druiven. Maar wat we niet weten is dat er in de schil van rode druiven gezondheidsbevorderende stofjes zitten die we polyfenolen en flavonoïden heten. En een van die polyfenolen is het krachtige antioxidant resveratrol. En bij de flavonoïden hebben we de groep oligomere proanthocyanidines (OPC). Antioxidanten helpen in de strijd tegen oxidatieve stress die verantwoordelijk is voor beschadiging van de cellen.
Het resveratrolgehalte in wijn hangt eigenlijk af van de fermentatietijd. Zo ligt het resveratrolgehalte in witte wijn veel lager dan in rode wijn. Dat komt omdat bij het maken van rode wijn de schil tijdens de gisting in de vaten wordt gehouden. Voor witte wijn wordt de schil verwijderd. Vandaar dat wetenschappers meer gezondheidsvoordelen toeschrijven aan rode dan aan witte wijn.

Wegen de gezondheidsvoordelen op tegen het schadelijk effect van alcohol?
Rode wijn blijft nog steeds een alcoholische drank waarvan de schadelijke effecten ook meer dan duidelijk zijn bewezen. Vera Rogiers, Professor toxicologie aan de VUB, geeft toe dat af en toe een glaasje rode wijn drinken geen kwaad kan. Alcohol is echter een drug en kan op termijn leiden tot gewenning. Van één glas komen er steeds meer en dan is rode wijn absoluut niet meer gezond. Wie dagelijks meerdere glazen rode wijn drinkt zal op den duur te maken krijgen met chronische aandoeningen zoals leverziekten, kanker en hersenschade.

Af en toe een glaasje rode wijn …? Dat kan wel
Volgens de Mayo-kliniek althans, zou af en toe een glaasje rode wijn waarschijnlijk meer voordelen hebben voor de gezondheid dan eender welk ander type alcohol. Weet echter dat het stofje dat hiervoor verantwoordelijk is, namelijk resveratrol ook aanwezig is in druiven (Vitis vinifera) ‘tout court’, of in de Japanse duizendknoop (Plugonum cuspidatum), een plant die van oudsher gebruikt worden in de traditionele Chinese geneeskunde. Maar je vindt resveratrol ook in rode druivensap, appels, bessen, pruimen, jackfruit, moerbeien, tomaten, pindanoten, noten, cacao en bijgevolg chocolade, zwarte olijven en soja. Besluit: af en toe een glaasje rode wijn kan geen kwaad, maar eet ook regelmatig de hierboven vermelde vruchten.

Laten we het nu even hebben over resveratrol …
Resveratrol is het best onderzochte salvestrol, een soort polyfenol dat terug te vinden is in groeten, fruit en kruiden, maar dan vooral in biologisch geteelde gewassen. Salvestrolen zijn afweerstoffen (fytoalexinen) die de planten moeten beschermen tegen schimmels en vraat. Echter, het veelvuldig gebruik van bestrijdingsmiddelen heeft ertoe geleid dat planten van nature uit steeds minder salvestrolen gaan aanmaken. Door plantenveredeling en voedselraffinage zijn de salvestrolen uiteindelijk bijna zo goed als verdwenen in de meeste groeten en fruit.

De gezondheidsvoordelen van resveratrol
  • Resveratrol en het hart
    Studies hebben aangetoond dat resveratrol in verband staat met een lager risico op ontstekingen, coronaire hartziekten en het sterven aan een hartaanval. In dit verband ontdekte de Americal Heart Association dat een matige consumptie van rode wijn, gedefinieerd als een tot twee glazen per dag, het risico op een hartaanval met ongeveer 20% kan verminderen, de LDL (slechte) cholesterol verlaagt en de HDL (goede) cholesterol verhoogt.
     
  • Resveratrol en de bloeddruk
    Resveratrol doet het stikstofmonoxide in het lichaam toenemen wat zorgt voor een ontspanning van de bloedvaten zodat de bloeddruk afneemt. Dat betekent niet dat rode wijn dat ook doet want alcohol remt het bloeddrukverlagende effect juist af.
     
  • Resveratrol en bloedstolsels
    Onderzoek wijst uit dat bepaalde stoffen in rode wijn het risico op bloedstolsels kunnen verminderen. Bloedstolsels zijn een van de belangrijkste oorzaken van beroertes.
     
  • Resveratrol en de veroudering
    Er wordt beweerd dat er in rode wijn iets zit dat de rijping vertraagt en de levensduur kan verlengen. En in het zuiden van Frankrijk wordt een langere levensduur geassocieerd met de consumptie van rode wijn. Intussen hebben verschillende studies aangetoond dat resveratrol de expressie van bepaalde genen in verband met een langere levensduur wel degelijk kan aanzetten. Het kan ook de schade veroorzaakt door de veroudering gedeeltelijk beperken, vooral in het hart. Toch is hiervoor diepgaander onderzoek noodzakelijk.
     
  • Resveratrol en de ziekte van Alzheimer
    Nog een onderzoek heeft aangetoond dat het drinken van rode wijn, gemaakt van druiven met een zwarte schil, de oxidatieve schade en mogelijks ook de neurologische schade zoals bij de ziekte van Alzheimer het geval is, zou kunnen beperken. Ook hier is verder onderzoek nodig.
     
  • Resveratrol en ontstekingen
    Rode wijn zou kunnen bijdragen tot de bescherming tegen ontstekingsreacties die gepaard gaan met ernstige infecties. Een verhoogde immuunrespons zou de schade op lange termijn kunnen beperken.
     
  • Resveratrol en kankerpreventie en -behandeling
    Volgens bepaalde onderzoeken zou resveratrol beschermen tegen schade die veroorzaakt wordt door kankerverwekkende stoffen, tumorgroei voorkomen en remmen, de verspreiding van kankercellen in het lichaam vertragen en mutatie van kankercellen die mogelijks resistent zijn tegen chemotherapie voorkomen. Hiervoor meer rode wijn drinken, zouden we niet aanraden.
     
  • Resveratrol en de darmflora
    Resveratrol stimuleert de aanmaak van gezonde darmbacteriën. Recente onderzoeken hebben aangetoond dat mensen die rode wijn drinken een grotere diversiteit aan darmflora hebben dan mensen die dat niet doen. Een paar glazen per week zou al voldoende zijn om een positief resultaat te bereiken.
De Franse paradox
De antioxidant resveratrol werd in de jaren ’90 ontdekt door een groep Deense wetenschappers. Zij stelden vast dat de Fransen 40% minder aan hartziekten lijdt en dat ze gemiddeld zo’n 3 jaar langer leven dan de andere Europeanen. En dat terwijl ze meer verzadigde vetten eten zoals kaas en vleeswaren en rode wijn drinken. De onderzoekers linkten dit aan de aanwezigheid van resveratrol in de rode wijn voor zover deze met mate wordt gedronken.

OPC, het flavonoïde antioxidant in druivenpitten
Druiven, en dan meer bepaald druivenpitten zijn zeer rijk aan flavonoïden van het type oligomere proanthocyanidines (OPC), een verzamelnaam voor antioxidanten die wel 50 keer sterker zijn dan vitamine C en E. Jammer genoeg eten we steeds vaker pitloze druiven zodat we het gunstige effect van OPC missen. Rode wijn die nog gemaakt wordt volgens de traditionele gisting van de pulp inclusief de pitten bevat wel nog deze flavonoïden. 

Dagelijks een glas rode wijn of een resveratrolsupplement?
Voor de gematigden onder jullie die graag genieten van een dagelijks glaasje rode wijn, zouden we gerust kunnen zeggen: geniet ervan, ook tijdens de feestdagen. Wie niet zo goed tegen alcohol kan, raden we eerder aan om een supplement met resveratrol te gebruiken.