Wat is saffraan?
Saffraan wordt al meer dan 4000 jaar gebruikt als aromatische specerij, kleurstof en geneesmiddel. Saffraan is afkomstig van de gedroogde oranjerode stamper (stigma) van de saffraankrokus (Crocus sativus), uit de Iridaceae familie. Meer dan 80% van de saffraan wordt geteeld Iran, de rest in landen zoals India, China, Griekenland, Mexico, Turkije, Frankrijk, Spanje en Italië. Saffraan wordt nog met de hand geplukt. Iedere bloem bevat 3 stigma’s en er zijn ongeveer 150.000 bloemen nodig voor een kilo saffraan. Saffraan is dus heel kostbaar en wordt daarom ook wel het ‘rode goud’ genoemd. Dit kruid heeft een iets bittere smaak en een karakteristieke geur die zich zowat tussen honing en hooi situeert.
Saffraan als geneesmiddel door de eeuwen heen- In de traditionele geneeskunde van het Oude Perzië werd saffraan gebruikt voor uiteenlopende aandoeningen zoals maagdarmproblemen, astma, depressie, geheugenproblemen, PMS, pijn, een laag libido, slapeloosheid en epilepsie.
- Volgens de traditionele Chinese geneeskunde verbetert saffraan de bloedcirculatie en verlicht hij de menstruatieklachten.
- Sinds kort zijn er nu ook voedingssupplementen verkrijgbaar met saffraan(extract) die ingezet kunnen worden bij depressie, de ziekte van Alzheimer, impotentie en leeftijdsgerelateerde netvliesslijtage (maculadegeneratie).
Medicinale inhoudsstoffen en werking van saffraan
In de traditionele geneeskunde worden vooral het bovenste deel van de stamper (stigma) en soms ook de bloembladen gebruikt. De belangrijkste bestanddelen van het saffraanstigma zijn de carotenoïden crocine, picrocrocine en safranal:- Crocine en crocetine zijn verantwoordelijk voor de karakteristieke geelrode kleur.
- Hoewel alfa-crocine het meest voorkomende bestanddeel is, lijkt crocetine het meest verantwoordelijk te zijn voor de werking van saffraan.
- Het stigma bevat ongeveer 4% picrocrocine, dat verantwoordelijk is voor zijn bittere smaak.
- Safranal dat ongeveer 70% van de etherische olie uitmaakt, geeft de saffraan zijn typisch aroma.
Andere bestanddelen van saffraan zijn:- Verschillende fenolzuren
- Vitaminen zoals vitamine B1 (thiamine), vitamine B2 (riboflavine)
- Mineralen
- Carotenoïden zoals zeaxanthine, lycopeen en α- en β-caroteen
- Bioflavonoïden zoals quercetine en kaemferol
Een saffraansupplement van goede kwaliteit bevat saffraanextract met een gegarandeerd hoge concentratie crocine, crocetine, picrocrocine en safranal.
De bestanddelen van het saffraanstigma ondergaan tijdens de productie kwantitatieve veranderingen. Zo lijken de temperatuur tijdens de opslag en het drogen de hoeveelheden van sommige bestanddelen te beïnvloeden. Vriesdrogen heeft geen negatief effect op de hoeveelheid safranal.
Heilzame werking van saffraan
Hoewel saffraan in de traditionele geneeskunde al een lange geschiedenis kent, zijn wetenschappelijke onderzoeken naar de positieve effecten nog steeds aan de gang. Saffraansupplementen zijn dan ook nog niet zo lang op de markt. De vele potentiële positieve effecten moeten vaak nog bevestigd worden door verder onderzoek, maar zijn veelbelovend zoals je hieronder kunt lezen:- Depressie, angst en stress
Saffraan wordt al van oudsher ingezet voor de behandeling van depressie en angst. Klinisch onderzoek bevestigt zijn gunstig effect op een negatieve stemming, angst en stress wat vaak gepaard gaat met een verminderde aanmaak van de neurotransmitters serotonine en dopamine in de hersenen. De sterke antidepressieve werking zou te wijten kunnen zijn aan ontstekingsremming, verlaging van oxidatieve stress, regulatie van de stressrespons (hypothalamus-hypofyse-bijnieras), stimulering van de GABA-erge (gamma-aminoboterzuur) neurotransmissie en remming van de heropname van neurotransmitters zoals dopamine, norepinefrine en serotonine in de hersenen. Saffranal heeft kalmerende en angstremmende effecten terwijl crocine dwangstoornissen zoals obsessief-compulsieve stoornis tegengaat.- Premenstrueel syndroom en menopauze
Saffraan verlicht op significante wijze de depressieve klachten en andere symptomen van premenstrueel syndroom en de psychische klachten tijdens de menopauze. Dit zou te verklaren zijn door een verbeterde serotoninetransmissie.- Bescherming van het netvlies en de oogzenuw
Experimentele studies tonen aan dat saffraan de doorbloeding in het oog verbetert en de fotoreceptoren en retinale zenuwcellen (ganglioncellen) beschermt tegen beschadiging en afsterven als gevolg van excessieve stimulatie door de neurotransmitter glutamaat (glutamaatexcitotoxiciteit) en tegen oxidatieve stress en ontsteking veroorzaakt door licht. Door deze neuroprotectieve effecten beschermt saffraan ook tegen degeneratieve netvliesaandoeningen zoals leeftijdsgerelateerde maculadegeneratie, diabetische afwijkende of lekkende bloedvaatjes (retinopathie), retinitis pigmentosa en netvliesloslating, en open hoek glaucoom. Daarnaast verlaagt saffraan de kans op diabetische cataract.
- Bescherming tegen hersenziekten
Studies tonen aan dat saffraan goed is voor het denkvermogen en het geheugen en beschermt tegen leer- en geheugenproblemen veroorzaakt door chronische stress. Uit preklinische studies blijkt ook dat saffraan al dan niet leeftijdsgerelateerde cognitieve achteruitgang tegengaat, schade door hersenletsel beperkt en beschermt tegen het ontstaan en de progressie van neurodegeneratieve aandoeningen zoals ischemische beroerte (door onvoldoende doorbloeding en zuurstof), de ziekte van Alzheimer, multiple sclerose, vasculaire dementie en de ziekte van Parkinson.
- Verbetering van seksuele dysfunctie zoals een laag libido en impotentie
Onderzoek laat zien dat saffraan een libidoverhogende werking heeft en impotentie tegengaat. Daarnaast zorgt het crocetine in saffraan voor verbetering van erectiestoornissen door een verhoogde productie van het vaatverwijdende NO (stikstofmonoxide), die een sleutelrol speelt tijdens de erectie. Saffraan verbetert op significante wijze de spermakwaliteit en daarmee ook de mannelijke vruchtbaarheid.
- Cardiovasculaire bescherming
Hoge doses saffraan ontspannen de bloedvaten en verlagen de bloeddruk. Daarnaast suggereren voorlopige bewijzen dat saffraan een rol speelt bij de verlaging van het cholesterol- en triglyceridengehalte, de vermindering van de oxidatie van lipoproteïnen met lage dichtheid (LDL-cholesterol) en de remming van aderverkalking (atherosclerose). Saffraan blijkt ook te beschermen tegen hartritmestoornissen na een hartinfarct
- Metabool syndroom en overgewicht
Wetenschappers vermoeden dat saffraan kan bijdragen in de preventie en de behandeling van metabool syndroom, diabetes en diabetescomplicaties zoals hart- en vaatziekten, leververvetting, cognitieve achteruitgang, beschadigde nierfilters (nefropathie) en zenuwbeschadiging (neuropathie). Saffraan kan de eetlust remmen en hiermee de behoefte aan tussendoortjes intomen waardoor het gemakkelijker wordt om af te vallen. Saffraan blijkt eveneens de vetopname via de darmen af te remmen en de glucose- en vetstofwisseling te verbeteren. In een diermodel voor diabetes mellitis is vastgesteld dat saffraan de bloedglucose, de bloedvetten en de oxidatieve stress verlagen. Bij dierproeven met diabetes type 2 zorgt saffraan voor een significante verlaging van de glucosespiegel, AGE-spiegel (advances glycation end products) en en HbA1c-waarde en verbetering van de insulinegevoeligheid, verlaging van de bloedvetten zoals triglyceriden, LDL- en totaalcholesterolspiegel en verhoging van de HDL-spiegel.
- Ontspannende en spierverslappende eigenschappen
De ontspannende werking van saffraan op de gladde spieren zoals van de bloedvaten, het maagdarmkanaal en de baarmoeder is van oudsher gekend. Op die manier kan saffraan ingezet worden bij hoge bloeddruk, maagdarmkrampen en menstruatiepijn.
- Gunstig bij luchtwegaandoeningen en astma
Preklinisch onderzoek geeft aan dat saffraan het ophoesten van slijm vergemakkelijkt (expectorans) en de hoestprikkel remt (antitussivum). In deze context zou saffraan astmasymptomen die verband houden met een allergische reactie in bescheiden mate verbeteren. Hoewel het werkingsmechanisme nog niet precies gekend is, zou dit vermoedelijk te wijten zijn aan de antioxiderende, ontstekingsremmende, immunomodulerende en spierverslappende eigenschappen van saffraan.
- Ontstekingsremmend en pijnstillend
Saffraan heeft significante ontstekingsremmende en immunomodulerende eigenschappen en biedt soelaas bij verschillende ontstekingsziekten. Saffraan gaat zwelling tegen en verlicht zowel ontstekingspijn als zenuwpijn (neuropathische pijn). In deze context kan saffraan verlichting brengen bij reumatoïde artritis. Saffraan vermindert spierpijn, spierontsteking en spierafbraak na intensieve spiertraining door verminderde creatinekinase en spierverzuring (lactaatvorming). Saffraan blijkt zelfs effectiever te zijn tegen spierpijn door overbelasting dan medicijnen hiervoor.
- Anti-epileptische effecten
Saffraan wordt traditioneel gebruikt bij epileptische aanvallen, hetgeen voorlopig bevestigd wordt in dierproeven.
- Fibromyalgie
Fibromyalgiepatiënten hebben vaak last van een overmatige stimulatie van de neurotransmitter glutamaat (glutamaatexcitotoxiciteit). Saffraan stimuleert de GABA-erge neurotransmissie die een antagonistische werking heeft als deze van glutamaat. In deze context is saffraan aangewezen om een heel aantal fibromyalgieklachten te verlichten.
Contra-indicaties en nevenwerkingen- Saffraan is niet aangewezen tijdens de zwangerschap en borstvoeding omdat de inhoudstoffen baarmoederstimulerende en abortieve effecten hebben.
- Saffraan mag niet gebruikt worden bij overgevoeligheid voor de inhoudstoffen.
- Saffraan is zeer veilig in de aangegeven doseringen van 20 tot 200 mg/dag.
- In uitzonderlijke gevallen kan het gebruik van saffraan gepaard gaan met nervositeit, misselijkheid of hoofdpijn.
- In een hoge dosis kunnen de carotenoïden in saffraan het oogwit en de huid verkleuren.
- Het gelijktijdig gebruik van saffraan met geneesmiddelen tegen diabetes zou de bloedsuikerspiegel te veel kunnen verlagen.
- De combinatie van saffraan en bloeddrukverlagende middelen kan het bloeddrukverlagend effect versterken.
- Samen met middelen die het centrale zenuwstelsel onderdrukken zoals fluoxetine (gekend als Prozac) kan saffraan een extra slaperig (sedatief) effect veroorzaken en de motorische activiteit vertragen.
Wens je saffraan te gebruiken in combinatie met andere geneesmiddelen, raadpleeg dan altijd eerst je arts of therapeut. |
