Schimmelnagels – Onychomycose - Kalknagels

12 maart 2021

Wat zijn schimmelnagels?

We spreken over schimmelnagels wanneer één of meerdere teen- of vingernagels geïnfecteerd zijn met schimmel. In medische termen spreken we van onychomycose (onycho = nagel en mycose = schimmelinfectie). In de volksmond spreken we dan eerder over kalknagels. Schimmelnagels zijn van alle tijden, maar sinds de mens schoenen is gaan dragen, komt het veel frequenter voor. En hoewel het meestal de teennagels betreft, kunnen ook de vingernagels geïnfecteerd zijn.

Het optreden van schimmelnagels

Naar schatting lijdt zo’n 5 à 8 % van de Belgische bevolking aan schimmelnagels. Zowel vrouwen als mannen zijn getroffen. De kans op een schimmelinfectie op de nagels stijgt met de leeftijd. Kinderen hebben slechts zelden klachten, maar 15 tot 20 % van de mensen tussen 40 en 60 jaar heeft last van een of meerdere schimmelnagels.
Ook mensen met een verminderde weerstand, bijvoorbeeld na een chemokuur, en mensen met diabetes mellitus zijn extra gevoelig voor schimmelnagels.

Hoe ontstaan schimmelnagels?

Schimmelsporen zitten zowat overal van nature uit op de huid en onder de nagelranden. Gezonde mensen beschikken over een perfect afweersysteem dat schimmels buitenhoudt en schimmelinfecties voorkomt.
Bepaalde vochtige en natte plaatsen zoals gemeenschappelijke douches van kleedkamers, sporthallen, zwembaden en sauna’s zijn erom bekend schimmelhaarden te zijn. Als je je voeten onvoldoende afspoelt en afdroogt voordat je ze in je schoenen steekt, kan er een schimmelinfectie ontstaan.
Gunstige omstandigheden voor de ontwikkeling van schimmelnagels zijn vooral vocht en warmte. Synthetische sokken, overmatig transpireren van de voeten en knellende schoenen zijn een cocktail van factoren die schimmelvoeten in de hand werken. Ook beschadigde nagels zoals door het sporten of het dragen van knellende schoenen kunnen gemakkelijker besmet geraken.
Een persoon met een schimmelinfectie kan miljoenen sporen verspreiden, die heel lang besmettelijk blijven. Het is voldoende om in contact te komen met huidschilfertjes van andere mensen of dieren met een schimmelinfectie. Is je afweersysteem verzwakt dan heb je veel kans dat de opgevangen schimmelsporen een infectie bij jou zullen veroorzaken. En eens je zelf besmet bent, ben je ook weer een infectiebron voor de anderen.

Wat zijn de symptomen van schimmelnagels?

Een schimmelinfectie begint meestal aan de nagelranden die wit of geel verkleuren. Als de infectie erger wordt, en dieper doordringt onder de huid en in de nagel ontstaat een groene of zelfs bruine verkleuring. De nagel wordt dik, hobbelig en brokkelig. Soms komt hij zelfs helemaal los.
Schimmelnagels aan de voeten beginnen bijna altijd aan de grote teen. Zonder behandeling kan de schimmelinfectie zich uitbreiden en mogelijks de andere teennagels aantasten. Vaak gaan schimmelnagels gepaard met pijnlijke kloofjes tussen de tenen, wat men vaak verkeerdelijk zwemmerseczeem noemt. Ook deze aandoening is het gevolg van een schimmelinfectie, we spreken dan eerder van een schimmelvoet.
Als gevolg van schimmelnagels kun je aan de zijkanten van je vingers of tenen, in je handpalmen of op je voetwreef last krijgen van blaasjes die gaan vervellen. Dit is geen schimmelinfectie maar een overgevoeligheidsreactie op de schimmelnagels.

Hoe kun je schimmelnagels voorkomen?

Het is een misverstand om te denken dat schimmelnagels ontstaan door een slechte hygiëne. Zoals eerder gezien, ontstaan schimmelinfecties door een combinatie van verschillende factoren. Hierna sommen we enkele preventieve maatregelen op om schimmelnagels te helpen voorkomen.

Gebruik bij het wassen van je voeten niet te veel zeep en spoel de zeepresten goed af. Gebruik geen zeep met desinfecterende bestanddelen, die zijn immers niet effectief tegen schimmels.
Droog je voeten altijd goed af met een propere handdoek. Weet dat schimmelsporen zich ook graag tussen de tenen nestelen. Vergeet daarom bij het afdrogen van je voeten de ruimte tussen je tenen niet.
Draag elke dag schone, bij voorkeur katoenen of wollen sokken en goed ventilerende, niet te nauwe schoenen. Vermijd het dragen van synthetische sokken, nylonkousen en plastic schoenen. Doordat ze onvoldoende lucht doorlaten ontstaat er snel een broeierig klimaat rondom je voeten, wat bevorderlijk is voor schimmelgroei.
Heb je snel last van ‘zweetvoeten’, geef dan bij warm weer de voorkeur aan luchtige, open schoenen en dunne, katoenen sokken.
Draag in openbare badplaatsen zoals zwembad, sporthal en sauna liefst altijd slippers in plaats van op blote voeten te lopen.

Hoe kun je schimmelnagels behandelen?

Medisch gezien zijn schimmelnagels eigenlijk onschuldig en hoeven ze zelden behandeld te worden. Ze zijn vooral een zorg omdat ze jeuk kunnen veroorzaken in de omliggende huidzones, onesthetisch ogen en besmettelijk zijn voor anderen.
Omdat schimmel zich meestal onder de nagel bevindt, is een schimmelinfectie moeilijk te behandelen. Keratine, de belangrijkste bouwstof van de nagel, is zo goed als ondoordringbaar voor de meeste antischimmelzalven. Wel kunnen je een schimmeldodende zalf inzetten om een algemene voetschimmelinfectie te behandelen.
Breiden je klachten en de infectie zich echter uit naar het nagelbed, dan kan je arts overwegen om je inwendige antischimmelmedicijnen voor te schrijven. Zo’n kuur kan wel 3 tot 6 maanden duren, kan gepaard gaan met heel wat nevenwerkingen en is slechts voor 70 à 75 % werkzaam.
Antischimmelpillen zijn niet geschikt bij zwangerschapswens, tijdens de zwangerschap en het geven van borstvoeding. Weet ook dat de anticonceptiepil minder betrouwbaar is tijdens de medicijnenkuur. En dat ze de werking van sommige medicijnen zoals bloedverdunners, bepaalde medicijnen voor het hart en antidepressiva kunnen versterken. Ze mogen niet gecombineerd worden met cholesterolverlagende middelen en ze kunnen bij sommige personen leverproblemen zoals geelzucht veroorzaken. Denk dus na of de voordelen wegen tegen de nadelen.
Of je nu een schimmelwerende zalf of een inwendig medicijn gebruikt, het is ook verstandig om tegelijk een schimmeldodend poeder in je sokken en je schoenen te strooien. Schimmelsporen kunnen er nog een lange tijd achterblijven, ook na herhaaldelijk wassen.

En wat na een eventuele behandeling?

Het resultaat van een behandeling van schimmelnagels is helaas niet altijd duidelijk te zien. De schimmels mogen dan al uitgeroeid zijn, na de behandelingskuur duurt het nog enkele maanden totdat de afwijkingen aan de nagels verdwenen zijn en gezonde nagels de aangetaste gedeeltes helemaal vervangen hebben. Teennagels groeien immers slechts enkele millimeters per maand. Je zult dus heel wat geduld moeten hebben.
Het is niet nodig om een schimmelnagel geheel of gedeeltelijk te verwijderen. Is je nagel vervormd, hindert hij je of zit er een stukje los, dan kun je die wat bijwerken met een puimsteen of vijl en overplakken met een pleister. Na een tijdje komt hij vanzelf wel los. Een lelijk verkleurde schimmelnagel kun je ook met nagellak bedekken. Of een pedicure inschakelen