Sint-Janskruid – Orale & inwendige toepassingen
Sint-Janskruid en zijn verschillende namen
Sint-Janskruid behoort tot de familie van de Hypericaeae en heeft een hele serie andere namen van duivelskruid over heksenkruid en bloedkruid (rode kleur) tot wonderkruid en tientallen namen daartussen. De Latijnse naam is Hypericum Perforatum. Hypericum is vermoedelijk afgeleid van de Griekse woorden hyper (boven, machtig) en eikon (beeld, geestverschijning) omdat men destijds meende dat dit kruid kwade geesten kon verdrijven. Anderen interpreteerden hypereikon eerder als geestesverruiming vanwege het positieve effect op het gemoed. Perforatum verwijst naar het geperforeerde aspect van de blaadjes omwille van de olierijke kliertjes in het bladgroen. Dat dit kruid zowat in alle talen Sint-Janskruid (Johannes, John…) heet, is omdat de plant meestal in volle bloei staat tijdens de zonnewende op 24 juni, de vermeende geboortedag van Johannes de Doper, en het verschijnen van de rode vlekken op de blaadjes samenvalt met de dag dat Johannes onthoofd werd (29 augustus).
Waar vind je Sint-Janskruid
Sint-Janskruid vind je zowat overal in Europa op verlaten akkers, open plekken in de bossen, droog grasland, langs hagen, wegen, dijken, spoorwegen, op muren en rotsachtige grond, tot ongeveer 1600 meter hoog en bij voorkeur in de zon of halfschaduw.Beschrijving van Sint-Janskruid
Sint-Janskruid is een winterhard, aromatisch kruidachtig gewas dat 20 tot 90 cm hoog wordt. Op de ronde, roodachtige, rechtopstaande stengel staan de zijtakken tegenover elkaar. De houtachtige stengel vertoont twee overlangs lopende lijsten waarmee Sint-Janskruid zich onderscheidt van de andere Hypericumsoorten. De kleine onbehaarde langwerpige blaadjes hebben geen bladsteel en staan tegenover elkaar. Onderaan vertonen ze talrijke doorschijnende puntjes (oliekliertjes) en aan de rand zwarte stipjes (pigmenthoudende cellen). Deze zogenaamde perforaties kun je goed zien als je de blaadjes tegen het licht houdt. Op het einde van de vertakkingen verschijnen in de zomer felgele stervormige bloemen met 5 kelkbladen, 5 ongelijke kroonbladeren met oliekliertjes, en meeldraden met rode topjes die aan de voet tot 3 bundels verenigd zijn. De driehokkige doosvrucht bevat drie gesnavelde, eivormige vruchtjes. Ondergronds bevindt zich de wortelstok.Hoe kerken je Sint-Janskruid
De bloemen bevatten een gele en een rode kleurstof die vrijkomen als je ze gaat kneuzen. De rode kleurstof (hypericine) is aanwezig in de kleine klierharen die de kelk- en kroonbladen bedekken. Deze kleurstof heeft de bijzondere eigenschap onze huid hypergevoelig te maken voor zonlicht. Blootgesteld aan de zon gaan de niet gepigmenteerde huidcellen reageren door hevig te jeuken.De gebruikte delen en de werkzame stoffen
Hoewel je de hele plant kunt gebruiken wordt in de plantengeneeskunde de voorkeur gegeven aan het bovenste derde deel van de plant met de bloeiende toppen. Ze worden geoogst eind juni begin juli. Vervolgens worden ze snel gedroogd onder 30 à 40°C.De rode Sint-Jansolie wordt bekomen door de bloeiende toppen te macereren in een plantaardige olie zoals amandelolie.
Naast het hoofdbestanddeel hypericine bevat Sint-Janskruid ook hyperforine, flavonoïden, bioflavonoïden, xanthonen, fenolzuren, etherische olie, GABA, antibacteriële verbindingen, looistoffen, en nog vele andere inhoudstoffen.
De heilzame eigenschappen van Sint-Janskruid
De veelheid aan werkzame stoffen vertaalt zich in een veelheid aan heilzame eigenschappen, waar we eigenlijk een heel boek zouden kunnen over schrijven. We gaan ons in dit artikel beperken tot een korte opsomming van de belangrijkste medicinale eigenschappen van Sint-Janskruid.- Orale toepassingen
- Sint-Janskruid als fyto-antidepressivum
Net zoals de klassieke antidepressiva inhibeert Sint-Janskruid de synaptische heropname van serotonine (SSRI), maar ook van andere neurotransmitters zoals dopamine, noradrenaline, GABA en L-glutamaat waardoor ze beter beschikbaar blijven voor de prikkeloverdracht. Daarnaast verhoogt dit kruid de beschikbaarheid van neurotransmitters zoals serotonine, norepinefrine en dopamine in de hersenen dankzij de milde remmende werking op de enzymen die deze neurotransmitters normaal afbreken (MAO). Door deze werking verbetert de stemming, de gemoedstoestand en de emotionele stabiliteit. Hierdoor is Sint-Janskruid een plantaardig alternatief bij milde depressies met een duidelijke oorzaak zoals een sterfgeval, liefdesverdriet, werkverlies, overwerk of winterblues, maar ook bij melancholie, zwaarmoedige bui, ochtendhumeur of apathie.
- Sint-Janskruid versterkt het positieve effect van zonlicht
- Sint-Janskruid kalmeert, dempt angstgevoelens en maakt stressbestendig
Het kalmerend effect op de zenuwen vertaalt zich in een vermindering van onrust, agitatie, zenuwachtigheid, prikkelbaarheid, (over)spanning en stress, maar ook in een tempering van angsten, hypochondrie, obsessief gedrag, schuldgevoelens en slapeloosheid (inslaap- als doorslaapproblemen). Onder deze noemer valt ook het verbeteren van menopauzale en emotionele problemen zoals prikkelbaarheid, een verminderd libido en premenstruele spanningen. Door het zenuwstelsel tot rust te brengen verminderen ook problemen zoals agressiviteit, anorexie, hyperventilatie, hartklachten en maagdarmstoornissen.
- Sint-Janskruid kalmeert zenuwpijnen
Zenuwpijnen veroorzaakt door gordelroos (herpes zostra), de sciatiek (ischias) of jicht (artritis urica) kunnen met succes getemperd worden met dit heilzame kruid. Verder kan het ingezet worden bij neuralgie, migraine en hoofdpijn.
- Sint-Janskruid stimuleert de weerstand
Dit kruid verhoogt onze afweer tegen virussen zoals retrovirussen, influenza, gordelroos (herpes zostra), koortsblaasjes (herpes simplex 1en 2), klierkoorts (Epstein Barr) en oorpijn, en werkt slijmoplossend bij verkoudheden, bronchitis en hoest. Daarnaast werd ook een antibacteriële werking vastgesteld. Sint-Janskruid is een uitstekend adjuvans bij Hiv-seropositiviteit en kan preventief ingezet worden tegen opportunistische infecties bij AIDS.
- Uitwendige toepassingen
Sint-Janskruid kan uitwendig toegepast worden onder de vorm van een maceraat in olie, zalven, omslagen met infuus. Let wel: de behandelde zones van je huid mogen niet blootgesteld worden aan zonlicht wegens de sterke lichtgevoeligheid van Sint-Janskruid op de huidpigmenten. - Sint-Janskruid heelt wonden en weert infecties
Een maceraat werd al van oudsher gebruikt voor het helen en ontsmetten van wonden, snijwonden, schaafwonden, eerstegraadsbrandwonden, zonnebrand en blaren. - Sint-Janskruid is pijnstillend, zenuwpijnstillend en ontstekingwerend
Vooral olie-oplosbare preparaten brengen verlichting bij pijnlijke wonden op rijk bezenuwde plaatsen zoals vingertoppen, wond- en littekenpijn na een operatie, spier- en reumatische gewrichtspijn, fibromyalgische pijn, kneuzingen, blauwe plekken, verstuikingen, verrekkingen of andere sportblessures.
Bijwerkingen
- Sint-Janskruid wordt over het algemeen goed verdragen en geeft 10x minder nevenwerkingen dan klassieke antidepressiva. In zeer uitzonderlijke gevallen kunnen milde nevenwerkingen optreden zoals eetlustverlies, misselijkheid, buikpijn, diarree, allergische huidreacties, vermoeidheid, onrust…
- Zoals eerder vermeld, vermijd je best om de behandelde huidzones bloot te stellen aan zonlicht. Vooral mensen met een bleke huid en rode haren zijn hier bijzonder gevoelig aan. Blootstelling kan immers hevige jeuk en blaasjes veroorzaken.
- Als je depressie na 6 weken niet verbetert, raadpleeg je arts.
Mogelijke interacties met andere planten, stoffen en medicijnen
Interacties zijn mogelijk met aantal medicijnen zoals bloedverdunners, middelen voor het hart, tegen epilepsie, astma, HIV en medicijnen bij transplantatie. Voordat je Sint-Janskruid gaat gebruiken, raadpleeg altijd eerst je arts of fytotherapeut.Weet ook dat de anticonceptiepil minder goed werkt als je Sint-Janskruid gebruikt, neem dus extra voorzorgsmaatregelen.
Raadpleeg ook je arts als je Sint-Janskruid wenst te combineren met klassieke antidepressiva of als je die wenst te vervangen. Doe dit niet zo maar, want de meeste antidepressiva moeten langzaam afgebouwd worden en mogen niet zomaar vervangen worden.
