Ziekte van Lyme – Borreliose – Bacteriële infectie
Ziekte van Lyme, ziek door een tekenbeet?
Wat is de ziekte van Lyme?
We spreken over de ziekte van Lyme bij een infectie met de schroefvormige bacterie (spirocheet) Borrelia die 3 tot 8 µm lang is. Het gaat om een ziekte die overgedragen wordt (vectorziekte) door een beet van de schapenteek (Ixodes ricinus) of de hertenteek (Ixodes scapularis). De ziekte van Lyme is vernoemd naar het dorpje Old Lyme in Connecticut waar in 1975 een epidemie onder jongeren uitgebroken is. Het duurde echter nog tot 1982 voordat de Zwitsers-Amerikaanse wetenschapper Willy Burgdorfer de verantwoordelijke bacterie ontdekte, die naar hem is genoemd: Borrelia burgdorferi.
Intussen weten we dat je ook met de borreliabacterie besmet kunt geraken via andere wegen zoals een bloedtransfusie, sperma of door andere stekende insecten zoals muggen of vlooien. In Duitsland zul je niet vaak horen spreken over de ziekte van Lyme, maar eerder over Borreliose.
Inmiddels weten we ook dat er diverse varianten van deze bacterie bestaan, die hoogstwaarschijnlijk verantwoordelijk zijn voor de twee verschillende ziekteverschijnselen die tot hiertoe gekend zijn zoals de neurologische klachtenvariant en de gewrichtsklachtenvariant. De microbiologie van de Borreliasoorten is zeer complex en er is nog veel wat we niet weten. Daarbij worden de diagnose en de identificatie van de specifieke spirochetenstammen bemoeilijkt omdat er naast Borrelia in toenemende mate steeds meer co-infecties overgedragen worden en omdat Borrelia zelf ook muteert.
Wat zijn de ziekteverschijnselen van de ziekte van Lyme?
Dankzij de toegenomen kennis en technieken slaagt de medische wereld er steeds beter in om een spirocheteninfectie te detecteren en te behandelen. Een infectie leidt niet altijd tot ziekteverschijnselen. Heel wat mensen zijn seropositief, maar worden daarom niet (direct) ziek. Ontstaan er toch ziekteverschijnselen, dan worden deze standaard in drie stadia ingedeeld als volgt:
- Stadium 1: lokale huidinfectie
- Erythema migrans
Dit is een kenmerkende uitslag die in 50% van de gevallen begint als een rode of ringachtige vlek rond de plaats van de tekenbeet. De uitslag begint ongeveer 4 à 10 dagen en ten laatste 3 maanden na de tekenbeet en kan zich langzaam uitbreiden en centraal helderder worden. De huiduitslag kan soms gepaard gaan met blaren, heel zelden met jeuk of pijn.
- Griepachtige symptomen
Koorts, vermoeidheid, spier- en gewrichtspijn, hoofdpijn, keelpijn en lymfeklierzwelling kunnen voorkomen. In dit vroege stadium zijn in 30 à 50% van de gevallen nog geen antistoffen aantoonbaar maar is de diagnose duidelijk te stellen en wordt behandeling met antibiotica voorgeschreven gedurende 10 tot 21 dagen. Gebeurt dit niet, dan kan de infectie zich uitbreiden. - Stadium 2: uitgezaaide infectie
Na de tekenbeet kan de bacterie in de bloedbaan terechtkomen en zich al binnen enkele dagen vandaaruit uitzaaien (dissemineren) in andere weefsels en organen zoals het centrale zenuwstelsel, de gewrichten en het hart met milde tot ernstige klachten als gevolg:
- Meerdere erythema migrans-laesies
Sommige mensen kunnen meerdere uitslagplekken ontwikkelen op verschillende delen van het lichaam.
- Neurologische symptomen
In geval van neuroborreliose zien we symptomen van hersenvliesontsteking (meningitis) zoals stijve nek en hoofdpijn, gezichtsverlamming (facialisparese), harde ruis of pieptoon in de oren, dubbelzien, plotse doofheid, duizeligheid, demyelinisatiesymptomen zoals tintelingen, gevoelloosheid of krachtverlies in ledematen, en concentratieproblemen. Wanneer (nog) geen antistoffen gevonden worden is het vaak moeilijk om deze neurologische symptomen aan borreliose te koppelen.
- Hartproblemen
Een klein percentage patiënten kan hartproblemen ervaren zoals benauwdheidsklachten, hartritmestoornissen of hartspierontsteking (myocarditis). - Stadium 3: chronische borreliose
Als de klachten na ongeveer 1 jaar niet verdwenen zijn, spreken we van chronische ziekte van Lyme of borreliose. Alle bovenbeschreven klachten kunnen komen en gaan, soms verergeren en soms van orgaansysteem wisselen. De ziekte van Lyme is niet dodelijk, maar kan in sommige gevallen de levenskwaliteit zeer ernstig aantasten en/of de patiënt soms zo ernstig beperken dat hij/zij niet meer kan lopen, praten of denken omdat hij/zij altijd overal pijn heeft en/of moe is. Denk maar aan griepachtige verschijnselen, chronische vermoeidheid (CVS), hoofdpijn, pijn in spieren, pezen, gewrichten zonder objectieve ontstekingsverschijnselen, zoals fibromyalgie. Voorbeelden van ernstige chronische borreliosesymptomen die soms moeilijk gediagnosticeerd geraken zijn:
- Pijn
Overspringende reumatische pijnen in grote gewrichten zoals knieën die gepaard kan gaan met zwelling, pijn en stijfheid. Zich verplaatsende bindweefselpijn, die vaak als fibromyalgie aangeduid wordt.
- Neurologische symptomen
Sommige mensen kunnen chronische neurologische symptomen ervaren, zoals zenuwpijnen en -spasmen (neuropathie), diffuse hersenaandoeningen (encefalopathie) zoals stemmingswisselingen, prikkelbaarheid, hoofdpijn, brainfog, overgevoeligheid voor licht en geluid en slaapstoornissen, en cognitieve stoornissen zoals geheugenproblemen, concentratieproblemen en moeilijk woorden vinden.
- Huidproblemen
Afgezien van de karakteristieke erythema migrans, kunnen er andere zeldzame huidproblemen optreden, zoals acrodermatitis chronica atrophicans (ACA), ook wel de ziekte van Pick-Herxheimer of de ziekte van Buchwald genoemd, gekenmerkt door een paarsrode verkleuring van de huid op de extremiteiten, die na maanden tot jaren papierdun wordt.
Hoe wordt de ziekte van Lyme gediagnosticeerd?
Borreliose wordt meestal gediagnosticeerd aan de hand van een combinatie van klinische symptomen, medische geschiedenis en laboratoriumtests. We onderscheiden de volgende stappen:
- Klinische evaluatie
Aan de hand van een grondige vraagstelling en lichamelijk onderzoek bepaalt de arts of de symptomen van de patiënt overeenkomen met die van borreliose. Typische symptomen zijn koorts, huiduitslag (erythema migrans), gewrichtspijn en neurologische problemen. - Laboratoriumtests
- Serologische tests
Dit zijn bloedtests die specifieke antilichamen tegen Borrelia burgdorferi, de bacterie die borreliose veroorzaakt, detecteren. De meest gebruikte tests zijn de ELISA (Enzyme-Linked Immunosorbent Assay) en de Western blot. Het duurt echter meestal enkele weken tot de antilichaamproductie in het lichaam op gang komt waardoor deze tests mogelijks niet onmiddellijk positief zijn na een infectie.
- PCR-test (Polymerase Chain Reaction)
Dit is een moleculaire test die de aanwezigheid van Borrelia burgdorferi-DNA in lichaamsvloeistoffen of weefsel detecteert. PCR kan nuttig zijn in de vroege stadia van de infectie, vooral wanneer er geen antilichamen zijn geproduceerd. - Klinische beoordeling van resultaten
De resultaten van de laboratoriumtests worden beoordeeld in combinatie met de klinische symptomen en medische geschiedenis van de patiënt om tot een definitieve diagnose te komen.
Het is belangrijk op te merken dat de diagnose van borreliose soms moeilijk kan zijn vanwege de diversiteit aan symptomen en de variabiliteit van de testresultaten. In sommige gevallen kan een klinische diagnose worden gesteld op basis van symptomen alleen, vooral als er geen betrouwbare laboratoriumtests beschikbaar zijn of als de testresultaten negatief zijn maar de klinische verdenking hoog blijft.
De vreemde kronkels van de ziekte van Lyme
Er is de laatste jaren veel onderzoek gedaan naar de ziekte van Lyme, de ernstige chronische gevolgen en aandoeningen en symptomen die ermee in verband kunnen staan.
- Onzichtbaar
De Borreliabacterie heeft het vermogen om van vorm te veranderen en zich bijvoorbeeld in cystevorm terug te trekken in de cellen waar het zich kan onttrekken aan het immuunsysteem zodat het geen antistoffen kan vormen. Daardoor kan de antibiotica ook niet aanslaan. Hierdoor ontstaat het zogenaamde Post-Lyme-Syndroom waarbij heel wat klachten blijven bestaan waarvoor de reguliere geneeskunde geen antwoord heeft. Deze worden dan vaak onder de noemers auto-immuunziekte, burnout of fibromyalgie geklasseerd. Intussen blijkt steeds vaker uit de praktijk dat er bij heel wat mensen een verband bestaat tussen fibromyalgie en Lyme. - Co-infecties
Er wordt ook steeds meer bekend dat teken of andere stekende insecten naast de Borreliabacterie ook andere bacteriën, virussen en schimmels kunnen overbrengen. Er wordt algemeen aangenomen dat mensen bij een insectenbeet vaak minstens 2 co-infecties opdoen en het is net deze cocktail die hen zo ziek kan maken. - Opportunistische infecties
Daarnaast heeft men ontdekt dat infecties die latent in ons lichaam aanwezig zijn bij een infectie door een insect weer de kop kunnen opsteken zoals de ziekte van Pfeiffer, een koortslip, een schimmelinfectie (candida)…
Hoe wordt de ziekte van Lyme behandeld?
- Reguliere behandeling met antibiotica
Als men er op tijd bij is en er zijn effectief antilichamen gevonden voor de Borreliabacterie bestaat een reguliere behandeling standaard uit een al dan niet langdurige antibioticabehandeling. Hierdoor wordt jammer genoeg het microbioom verstoord wat dan weer voor andere gezondheidsproblemen kan zorgen. Om de schadelijke effecten te verminderen, wordt probiotica geadviseerd. - Kruidengeneeskunde
Het kruid kaardebol (Dipsacus spp.) wordt vaak geassocieerd met de behandeling van de ziekte van Lyme. Kaardebol bevat de stof arctiine, die mogelijks spirocheten in het lichaam kan vinden en naar de bloedbaan kan sturen vanwaar ze vervolgens aangevallen, verzwakt en/of uitgeroeid kunnen worden met andere kruiden of medicijnen. Hoewel er enkele verslagen zijn van mensen die baat zouden hebben bij het gebruik van kaardebol, is er geen overtuigend wetenschappelijk bewijs dat de effectiviteit ervan ondersteunt.
- Orthomoleculaire aanpak
Na een grondige anamnese en eventueel een levende bloedanalyse volgt een moleculaire aanpak op maat, eventueel aangevuld met bioresonantietherapie. Vanuit metingen verkregen met elektro-accupunctuur (EAV), wordt een behandelplan opgesteld waarbij de patiënt in verschillende stappen geholpen wordt. - Homeopathie
Vooral voor patiënten die van zichzelf al hoog gevoelig zijn wat door de ziekte van Lyme nog versterkt wordt, kan naast een orthomoleculaire aanpak en fytotherapie, een homeopathische behandeling soelaas brengen. Homeopathie is tegelijk mild en doeltreffend en kan op maat ingezet worden naargelang de persoonlijke gevoeligheden van de patiënt. Je zou kunnen zeggen dat homeopathie de motor van het zelfgenezend vermogen aanzwengelt terwijl de orthomoleculaire aanpak als benzine fungeert.
Conclusie
Het is belangrijk om weten dat niet alle patiënten met de ziekte van Lyme alle symptomen ervaren, en sommige symptomen kunnen mild of afwezig zijn. Bovendien kunnen de symptomen in de loop van de tijd veranderen of zelfs pas (veel) later voor gezondheidsproblemen zorgen. Een vroege diagnose en behandeling zijn essentieel om complicaties te voorkomen. Als je denkt dat je de ziekte van Lyme hebt, is het raadzaam om zo snel mogelijk een arts te raadplegen. Heb je pas maanden of jaren na een besmetting last van symptomen, dan wordt het veel moeilijker om de diagnose aan de ziekte van Lyme te linken en de juiste behandeling te vinden.
